Vork van Morton in de EU

En dan kan het zomaar gebeuren dat er iets best belangrijks, om met Balkenende te spreken, zo goed als onopgemerkt blijft. Zoals het feit dat Mario Monti, voormalig Eurocommissaris en Italiaanse minister-president, en EU-werkgroep gaat leiden die als opdracht heeft te kijken hoe de EU eigen inkomsten kan genereren.

Nu financiert de EU zich bijna uitsluitend door het geld van de lidstaten. Het is een vurige wens van velen in het Brusselse om een eigen inkomstenbron te hebben. Dat maakt je minder afhankelijk van de lidstaten en het is ook een beetje het kenmerk van een overheid die iets voorstelt. Er is een reden waarom in het verleden vaak heersers van grote Rijken sommige gebieden niet hoefden te bezetten zolang de baas in zo een gebied maar belasting betaalde aan de grootmacht.

Nu kun je dit idee benaderen via de traditionele pro- of tegen-(meer)Europa discussielijnen. Wie de toekomst van Europa in een sterkere EU ziet, zal het een goede zaak vinden als de EU instellingen financieel minder afhankelijk worden van de lidstaten. Wie maar weinig van de EU moet hebben, zal gruwen van het idee alleen al.

Ik wil een andere aanvliegroute gebruiken die het volkomen irrelevant maakt wat je voorkeur met betrekking tot de EU is. Het is een soort economische route.

Als econoom ben ik faliekant tegen dit idee en wat mij betreft moet die werkgroep zo snel mogelijk verdwijnen (ik durf me niet eens voor te stellen hoeveel geld die kost). De reden is dat ik mij, zelfs met de beste wil van de wereld, niet kan voorstellen dat de Europese burger er per saldo beter af zal zijn. Sterker nog, ik ben er vrij zeker van dat het allemaal niet eens neutraal voor Henk en Ingrid, Herman en Heidi, Alonso en Juanita afijn voor de Europese burgers, zal zijn.

Zij zouden alleen beter af zijn c.q. vooruit noch achteruit gaan als tegenover een mogelijke invoering van een Europese belasting de belastingdruk in eigen land omlaag zou gaan. Noem mij een pessimist, maar ik denk dat de kans groter is dat de zon morgen in het Westen opkomt dan dat dat gebeurt.

Gegeven de historische ervaringen met de overheden en belastingen en de economische en financiële situatie waarin die overheden opereren, vrees ik dat de belastingdruk door een mogelijke Europese belasting alleen maar omhoog zal gaan. De EU zal ongetwijfeld het principe van de Vork van Morton te gebruiken, vernoemd naar de aartsbisschop van Canterbury, John Morton, die in de Middeleeuwen onder meer verantwoordelijk was voor het innen van belastingen.

Hij redeneerde als volgt. Iemand die zuinig leefde had volgens Morton daardoor voldoende geld achter de hand om hogere belastingen te kunnen betalen. En iemand die juist met volle teugen genoot van het leven had blijkbaar zoveel geld dat hij een hogere belasting ook kon betalen. Hoe je het ook wendt of keert, je betaalde meer omdat je volgens deze logica altijd in staat was om dat op te brengen. Deze logica past prima in de EU-logica.

Omdat de kans dat de belastingdruk in de EU omhoog zal gaan bij een mogelijke Europese belasting volgens mij bijna 100 procent is, zeg ik als econoom en niet als iemand die pro- of tegen Europa is: 'meneer Monti, u bent ruim 70. Gaat u maar genieten van uw pensioen in plaats van bedenken hoe de Europese burger geld uit zijn zak te slaan'. En tegen de EU: 'als je de kans dat het Europese project ten onder zal gaan flink wilt vergroten ga dan vooral door met bedenken van manieren de Europeanen een nieuwe financiële loer te draaien'.