Verstilde pret aan de Spree
Berlijn is een paradijs voor mensen die houden van verlaten plekken. Er bestaat een levendige scene waarin (al dan niet illegale) feesten worden georganiseerd in obsolete fabriekshallen, lege stations of overwoekerde parken. Een van de meest tot de verbeelding sprekende locaties is Spreepark, in het voormalige Oost-Berlijn.
Wanneer je op een willekeurige zondagochtend het Treptower Park (met het indrukwekkende Sovjet-monument) intrekt, richting de rivier de Spree, valt direct de rust op. Een enkele hondenbezitter, een eenzame jogger, een verdwaalde toerist. Dan een vreemd geluid: roestig gepiep en geknars, als metaal dat wordt bewogen door de wind. Even later verschijnt door de bomen een even intrigerend als naargeestig schouwspel: een reuzenrad met lege cabines draait tergend langzaam rond, valt dan even stil, om weer langzaam de andere kant op te draaien.
Welkom in het Spreepark, of liever gezegd, bij het Spreepark, want het ooit grootste amusementspark van de voormalige DDR is niet meer te bezoeken. Tenminste, op de enkele rondleiding in een weekend na. En alle illegale visites honderden per week, die de niet al te hoge hekken bedwingen op zoek naar spanning of oud ijzer laten we buiten beschouwing.
De treurige attributen lege zwanenbootjes, omgetrokken dinosaurussen, roestige achtbanen spreken bedroefd van betere tijden. Nadat in 1969 het prestigieuze park onder de naam Kulturpark Plänterwald werd geopend, kwamen er jaarlijks zon anderhalf miljoen gasten voor de attracties die grotendeels uit het vrije westen betrokken waren. Dat mocht de pret niet drukken, maar ironisch genoeg was het de aansluiting met datzelfde westen die de ondergang van het park inluidde. Na de val van de muur werd het park beschermd natuurgebied, wat betekende dat er niet meer direct voor het hek geparkeerd kon worden en dat de toegangsprijzen omhoog gingen.
De familie Witte, die het park hadden overgenomen en er flink in hadden geïnvesteerd, sloten op 5 november 2001 de hekken van het failliette Kulturpark. Er bleef een belastingschuld en een flinke schuld aan de bank over. Eigenaar Norbert Witte nam de wijk naar Lima in Peru, met medeneming van zes belangrijke attracties, om daar zijn geluk te beproeven. Jaren later werd hij gearresteerd toen hij vanuit Zuid-Amerika cocaine trachtte te smokkelen in de mast van zijn eigen Flying Carpet op weg terug naar Europa.
Sinds het faillissement ligt het park er vervallen bij en is het overgeleverd aan de natuur en de sporadische, al dan niet genode gasten. Het haveloze terrein vormt een mooi decor voor films (zoals Hanna van Joe Wright uit 2011) fotos en concerten. Af en toe wordt een poging gedaan er weer nieuw leven in te blazen: een veiling enkele jaren geleden stuitte op ingrijpen van de overheid, omdat men vreesde voor plannen die tegen de bestemming (tot 2061 moet het een recreatiepark blijven) zouden indruisen.
Inmiddels zijn er wel plannen om deze zomer een deel van het park te ontsluiten, ten bate van een klein familie-attractiepark met speeltuin, kinderboerderij en gezellig cafeetjes. Het reuzenrad moet weer in bedrijf worden genomen en er zullen theatervoorstellingen en concerten plaatsvinden. Dat is heel mooi natuurlijk, maar stiekem ook een beetje zonde weer gaat een stukje niemandsland verloren. Wie daar nog van genieten wil, doet er goed aan binnenkort af te reizen, en zich te vervoegen bij café Mythos im Spreepark. Gedurende de openingstijden van het etablissement ijs en weder dienende, functioneert het treintje in het park, voor een vijftien minuten durende rit door het verleden. En met een beetje geluk is daar ook Sabrina Witte (alleen in het weekend), die bezoekers kan vertellen over de wederwaardigheden van haar in onzaligheid geraakte vader Norbert. Voor de avonturiers: het hek is echt niet hoog, maar er is bewaking (en je hebt het niet van mij).
Spreepark, Kiehnwerderallee 1-3, Berlijn
