Turkije: Anti-AK Parti demonstraties lopen uit de hand door politiegeweld

Gisteren liep het opeens helemaal uit de hand in Turkije. Het begon allemaal in Istanbul, de grootste stad van het land. Demonstranten wilden een plan tegenhouden om een winkelcentrum te bouwen op de plek waar nu een klein, maar bijzonder populair park staat. 

De demonstranten gingen rustig te werk, ze zongen, ze scandeerden wat, en dat was het dan wel. Tot de politie opeens kwam opdagen. De agenten (en hun auto's) waren namelijk zwaar bewapend. Voor de demonstranten in de gaten hadden wat er aan de hand was lagen ze op de grond door de waterkanonnen of het traangas dat de politie veelvuldig inzette.

Jongeren - maar niet alleen, ook ouderen zijn erbij betrokken - in andere steden zagen dat gebeuren en besloten dat het nu afgelopen moest zijn. Zij hadden genoeg van de hardhandige manier waarop premier Erdogan omgaat met de oppositie, en van zijn steeds autocratischer regime.

Het gevolg? Nog veel meer politiegeweld, nu ook in de hoofdstad Ankara, Izmir (het bolwerk van Turkse seculieren) en andere steden waaronder Bodrum. U kunt hier, hier, hier, en hier meer berichten lezen over de uit de hand gelopen protesten. Daar wil me in dit artikel verder niet al te veel mee bezighouden; die andere kranten en websites hebben al heel goed uitgelegd hoe het er verder aan toe ging.

Wat mij bezighoudt is de vraag: is dit een Turkse Lente? Op Twitter zie ik steeds meer reacties van mensen die dat wel denken:

Anderen denken daar toch net een beetje anders over:

Beide mannen hebben een beetje gelijk: het is mogelijk een awakening, maar alleen mogelijkerwijs. Het is absoluut geen automatisme, ook al omdat Erdogan vorig jaar de verkiezingen nog op grootse wijze won, met  50 procent van de uitgebrachte stemmen. Hij is dus wel degelijk populair onder een significant deel van de Turkse bevolking.

Toch betekent dat niet dat deze demonstraties geen impact kunnen hebben. Erdogan hoeft maar een paar procent in te leveren en we hebben alweer een heel andere politieke situatie, waarin de AKP vaker zaken zal moeten doen met de oppositiepartijen.

Daar komt bij dat Erdogan lijkt te geloven dat alleen de meerderheid ertoe doet. De minderheid kun je gewoon negeren als premier zijnde. Niet dus. In een constitutionele republiek als Turkije moet je de meerderheid niet alleen beschermen van de minderheid, maar ook andersom. Als hij zijn houding ten opzichte van de minderheid niet grondig bijstelt kon hij daar weleens de consequenties van ervaren.

Onthoud: als 51% van de kiezers de AKP steunt doet 49% dat niet. Die aantallen liggen dichter bij elkaar dan Erdogan lijkt te denken. 

Wat dat betekent? Hij kan zich minder veroorloven dan hij denkt. Als hij dat weigert in te zien kon dit weleens uitgroeien tot de grootste crisis van zijn politieke carriere. Het gevoel dat leeft op straat is in ieder geval dat het dit keer menens is.

Voor mensen die meer beelden willen zien: kijk deze video op DDS TV (via Radikal). Hieronder ziet u enkele foto's van de demonstratie in Ankara. Die begon bijzonder rustig in Kizilay, maar ontaardde even later in een vechtpartij zoals in Istanbul. En dan bedoel ik niet een vechtpartij van demonstranten tegen de politie, maar andersom. Toen ik de wijk uitliep werd ik voorbij gereden door een bus met een waterkanon op het dak: die ging dus even schoon schip maken. De demonstranten bestonden uit verschillende groepen / organisaties, net zoals het geval was in Istanbul. Groenen en zelfs communisten liepen voorop, maar ook seculieren en liberalen liepen uiteindelijk mee.