Thilo Sarrazin weet het ook niet

Onder de kop 'Geburtsfehler Maastricht' gaat Sarrazin een dag later in de F.A.Z. op de materie in. Dat het in 1992 tot het EMU-verdrag gekomen is, schrijft hij toe aan de ijdelheid van Frankrijk, dat de macht van de Bundesbank en de D-Mark wilde breken, en het onbegrijpelijke optreden van Helmut Kohl, die niks van financiële zaken begreep, om daarin mee te gaan. Over die houding van Kohl en dat veronderstelde onbegrip een andere keer. Ik beperk me tot de constatering dat Sarrazin in zijn eigen boek, 'Europa braucht den Euro nicht', geschreven heeft dat hij na enige aarzelingen wel degelijk in de mogelijkheid van een Europese Muntunie geloofde, en dat pas het breken van de no-bailout-clausule bij de reddingsacties voor Griekenland in het voorjaar van 2010 voor hem de definitieve doodsteek voor het EMU-verdrag was. Maar nergens in dat boek pleit hij voor het opbreken van de eurozone of het loslaten van de band met Frankrijk. Ook Sarrazin is van het heil van de Europese samenwerking overtuigd, al ziet hij de euro als een roekeloos experiment en een stap te ver. Hij verwerpt dan ook de stelling van Angela Merkel en de huidige bondsregering: 'Scheitert der Euro, dann scheitert Europa'. 

Velen hebben al betoogd dat dit bangmakerij is. Zelf zou ik denken dat het argument van 'nooit meer oorlog' bij de invoering van de euro misplaatst was, maar ik ben er niet zo zeker van wat er gebeurt als de eurozone weer wordt opgebroken. Dat hoeft niet tot oorlog en geweld te leiden, maar het zal zeker nog meer kwaad bloed zetten en tot een enorme terugslag leiden, bijvoorbeeld tot een afbraak van de Gemeenschappelijke Markt. De Noord-Europese landen kunnen dan fluiten naar hun centen, terwijl de Zuid-Europese landen ten einde raad tot naasting van Noord-Europese bedrijven en particuliere bezittingen kunnen overgaan. Niet echt iets om te willen riskeren. Sarrazin laat zich daar niet expliciet over uit, maar het is duidelijk dat hij ongelukkig is met de ontwikkeling richting Europese schuldengemeenschap of transfer-unie (die er volgens mij de facto al is, maar waar de politiek in Zuid- en in Noord-Europa om tegengestelde redenen nog niet aan wil). Duitsland zou volgens hem moeten leren in Europa 'nee' te zeggen, alsof Angela Merkel in Zuid-Europa niet allang als 'Frau Nein' bekend staat. Sarrazin noemt haar verzet 'heroïsch', maar dat is niet als lof bedoeld. Wat de krijgskansen betreft is haar opstelling voor hem vergelijkbaar met die van de Grieken bij Thermopyle, of die van de Russische vloot die in 1905 naar China opstoomde en door de Japanners werd opgewacht en tot zinken gebracht.

Wat stelt stuurman Sarrazin, die anders dan Merkel aan wal staat, daar tegenover? Hij vindt dat Duitsland alleen nog tot transferuitkeringen moet overgaan in ruil voor een politieke unie, om daarmee de 'geboortefouten' van het verdrag van Maastricht te corrigeren. Dat is dus die 'europäischen Bundesstaat' (door mij vertaald als Europese superstaat), die hij niet echt wil, maar wel als eis wil inbrengen in onderhandelingen over een betere opzet voor de muntunie. En dan komt het: 'Vor die Wahl gestellt, entweder die nationale Souveränität oder den Euro aufzugeben, würde Frankreich sich ohne Zögern für das Letztere entscheiden.' Met andere woorden: Duitsland zou in onderhandelingen met Frankrijk iets moeten voorstellen dat Sarrazin zelf niet wil (een Europese federale staat), maar waarvan hij zeker is dat Frankrijk het afstemt. Door de zaken zo op scherp te zetten, zou Frankrijk en niet Duitsland van een verder doorgaan met de euro afzien en de 'historische schuld' van de mislukking krijgen.

Mij lijkt dit diplomatiek stuntwerk van de eerste orde. Het zal ook niet voorkomen dat Duitsland alsnog de zwarte piet van het mislukken van de euro krijgt, want daar zorgt de rest van Europa wel voor. Dit soort diplomatie doet in verraderlijkheid niet onder voor wat we in 1919 in Versailles en in 1938 in München hebben gezien, en gaat ook aanzienlijk verder dan wat de Fransen in 1954 deden, toen zij hun eigen voorstel voor een Europese Defensiegemeenschap torpedeerden. Als Duitsland met zulk dubbelspel met het mes op tafel de zaken op scherp zet, wordt alle naoorlogse diplomatie om tot verzoening met Frankrijk en vrede in Europa te komen ongedaan gemaakt. Duitsland kan wel het voorstel doen om tot een Europese bondsstaat te komen, maar alleen als het zelf ook werkelijk bereid is die stap te zetten. Anders is het verraad aan de eigen zaak, het vestigen van een Europese 'stabiliteitscultuur', en is het met de Duitse geloofwaardigheid gedaan.

Overigens ben ik er, anders dan Sarrazin, helemaal niet zeker van dat Frankrijk zo'n voorstel afwijst en zonder aarzelen voor het behoud van de eigen soevereiniteit kiest. Want de Fransen hebben in Maastricht allang de strategische keus gemaakt voor de euro en het verlies van nationale soevereiniteit, omdat ze daar de greep op de Bundesbank en het verdwijnen van de oppermachtige D-Mark voor terugkregen. 'Europa' is de basis voor de hele Franse positie in de wereld. Ook in zo'n 'Europese bondsstaat' of zo'n 'politieke unie' houden de Fransen met steun van de zuidelijke landen troefkaarten. En gezien het huidige beleid van de Europese Centrale Bank, die tot ongenoegen van Duitsland (en Nederland) op grote schaal Zuid-Europees schuldpapier heeft opgekocht, is het Duitse financiële dictaat allang uitgehold. 

Thilo Sarrazin weet ook niet wat hij wil of hoe het verder moet, en stelt iets voor waarin hij zelf niet gelooft. Kortom, de man rammelt. Zijn denkbeelden zijn minder solide dan wordt voorgespiegeld.