Strijd om Dodenherdenking is ongepast

Soms is het goed om zwart-wit te denken.

Vredelievende en o-zo genuanceerde naïevelingen zadelen ons deze dodenherdenking op met een eerbetoon aan Duitse soldaten. Mensen die minder door postmodern geneuzel verblind zijn, passen ervoor om de bezetters als slachtoffers te gaan behandelen. En zo hoort het ook. Soms is het goed om te stellen dat bepaalde daden en mensen simpelweg 'fout' zijn.

In officiële termen is de groep mensen die met dodenherdenking wordt herdacht, nogal groot. '[A]llen - burgers en militairen - die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. Het herdenken van gevallen Duitse militairen is theoretisch gezien dus best te rechtvaardigen. En natuurlijk kunnen we een zielig verhaal ophangen over hoe één verkeerde keuze je ineens tot oorlogsmisdadiger maakte.

Maar hoe reëel is dit theoretische geneuzel? Niet, zou ik zeggen. Het wegnuanceren van goed en fout doet het doel van de dodenherdenking totaal teniet. Met de herdenking willen we vooral stilstaan bij al het leed dat is geleden. "Dit nooit weer" moeten we met zijn allen, tenminste gedurende twee minuten, denken.

En hoe breng je dit tot stand? Niet door te denken dat iedereen in de Tweede Wereldoorlog slachtoffer was. Door te theoretiseren dat opa is doodgeschoten door een soldaat die niet anders kon; dat alle Joden zijn vergast door de dynamiek van de situatie.

Het zijn mensen die met hun keuzes en handelingen al het leed in de oorlog teweeg brengen. Sommige daden zijn 'goed', andere 'fout'. Alleen door te erkennen wat fout is, kunnen we (proberen te) voorkomen dat dit ooit weer gebeurt. Soms - en dodenherdenking is zo'n geval - is het alleen maar goed om zwart-wit te denken denken.