Stevent wereld af op (financieel) Armageddon?

Er is al sprake van een handelsoorlog tussen het Westen en Rusland. Tel daarbij de mondiale valuta-oorlog die zich momenteel aan het voltrekken is, en je houdt je hart vast dat de hele boel niet escaleert. China, India en Rusland zijn al geruime tijd bezig hun goudreserves aan te vullen. Waarom doen zij dat? Ligt er een break-up van het huidige financiële stelsel in het verschiet? Wie het weet mag het zeggen, maar persoonlijk denk ik, dat China en Rusland op de eerste plaats bezig zijn om zich in te dekken voor het geval dat het huidige financiële stelsel implodeert.

Het is niet voor niets dat de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) vorige maand een 'eigen' IMF hebben opgericht: de New Development Bank (NDB), met een kapitaal van honderd miljard dollar. Dit feit trok weinig aandacht in de hoofdstroommedia, maar is een niet te onderschatten signaal dat er achter de schermen heel wat gaande is tussen de hoofdrolspelers in de wereldeconomie.

Ronan Manly meldt op het financiële blog Zero Hedge, dat Rusland haar goudreserves de afgelopen vijf jaar heeft verdubbeld tot boven de 1100 ton, méér dan Zwitserland en zelfs meer dan China, dat ook al enige jaren bezig is haar goudreserves flink aan te vullen. Manly:

Deze verdubbeling betekent, dat inmiddels ruim 12% van de totale financiële reserves van Rusland bestaat uit goud en de verwachting is dat deze reserve tegen het eind van het jaar zal zijn opgelopen naar 15%. Overigens is de VS nog steeds de onbetwiste nummer één op goud gebied, laten we dat niet vergeten. Analisten verklaren deze 'vlucht' in goud door de toegenomen geopolitieke spanningen tussen het Westen en Rusland, dat minder afhankelijk wil zijn van de gebruikelijke reserves zoals dollars, euro's en SDR's (Special Drawing Rights van het IMF). Maar dat is maar een deel van de verklaring. De 'goudkoorts' was al aan de gang vóórdat het conflict over Oekraïne losbarstte. Niet alleen Rusland zelf, maar ook diverse andere satellietstaten van de Euraziatische Unie zijn bezig hun goudreserves aan te vullen, zoals Kazachstan, Belarus en Oezbekistan. De Euraziatische Unie, gemodelleerd naar de EU, werkt op haar beurt nauw samen met de SCO (Shanghai Cooperation Organization), samen met China.

Een serieus economisch handelsblok dus, als tegenwicht tegen de VS en EU. De machtsstrijd om Oekraïne moet ook in dit licht geduid worden: Rusland wil het land bij de Euraziatische Unie trekken, maar ook de EU wil het land binnen haar invloedssfeer. Voorlopig lijkt het er op dat het Westen (VS en EU) aan de winnende hand zijn, gelet op de duidelijke voorkeur van de huidige Oekraïnse premier Pjotr Porosjenko voor de EU. Verwonderen doet dat allerminst. Nog vanmiddag verklaarde EC-voorzitter Barroso, dat naast de gift van 250 miljoen euro en de reeds verstrekte lening van ruim een half miljard, de EU bereid is om de komende maanden nog eens een miljard beschikbaar te stellen aan het armlastige en corrupte land. Maar, zo verzekerde Barroso in zijn toespraak: 'The European Union stands for peace and democracy'. Natuurlijk, meneer Barroso, wij geloven direct in uw nobele motieven..

Hoe dan ook, volgens sommige analisten vormt de nauwere economische samenwerking tussen de BRICS-landen en hun streven om olieaankopen voortaan in een andere valuta dan de dollar af te rekenen, een signaal dat de huidige 'petrodollar' zijn langste tijd heeft gehad. Dat lijkt me vooralsnog een voorbarige conclusie, maar duidelijk is wel, dat de geopolitieke onrust niet zonder gevolgen blijft voor het internationale handels- en valutaverkeer.

In 1971 maakte de toenmalige Amerikaanse president Richard Nixon een eind aan de 'Gouden Standaard', waarmee er een eind kwam aan de koppeling van de dollar aan de goudprijs. Vervolgens regelde Nixon, dat de internationale olieverkopen voortaan werden afgerekend in dollars (in ruil voor wapenleveranties en militaire bescherming). Eerst met Saoudi-Arabië (1973) en vervolgens in 1975 met alle Opec-landen.Op deze wijze verzekerde de VS zich van een blijvend grote vraag naar dollars, omdat iedereen nu eenmaal olie nodig heeft. Olie wordt niet voor niets ook wel het 'zwarte goud' genoemd. Niet verwonderlijk, want olie is de basis van elke economie. Het is de basis van onze mobiliteit, het houdt onze machineparken aan de praat, het verwarmt onze huizen, het vormt de grondstof voor onze electriciteitscentrales en daarmee indirect voor onze stroomvoorziening, het internet, onze verlichting, onze ziekenhuizen, enzovoorts. Kortom, olie is een onmisbare grondstof voor elke moderne economie.

Maar de deal tussen de VS en de Opec-landen had ook een keerzijde. De VS exporteerden in feite inflatie naar het buitenland (de dollars waarmee olieaankopen worden afgerekend op de internationale markt keren niet rechtstreeks terug naar de VS): sinds 1975 is de dollar 340% minder waard geworden (niet voor niets hebben de Amerikanen de olieprijs uit het pariteitenmandje gehaald waarmee ze hun inflatie bepalen). De olie-exporterende landen voelen zich hierdoor flink bedonderd, aangezien ze verplicht waren (inflatoire) dollars te accepteren in ruil voor olie. Dit zou mede verklaren waarom de BRICS-landen in andere valuta dan de dollar hun olieaankopen willen betalen, naast hun wens om onafhankelijker te worden van het dollar-driven geldstelsel van dit moment. Het verklaart echter nog niet waarom ze hun goudreserves flink aan het verstevigen zijn, anders dan dat ze een 'basisdekking' willen hebben om de waarde van hun munt in tact te laten, mocht het dollarstelsel imploderen.

Zo wonderlijk is die gedachte niet, want er is intussen sprake van serieuze onrust op het wereldtoneel, tot een regelrechte oorlogsdreiging aan toe. Ik ga er van uit dat partijen zo verstandig zijn om in te zien dat een nieuwe wereldoorlog uitsluitend verliezers kent, maar veel mensen, en niet de minsten, maken zich grote zorgen. Ik zat gisteren bij een 'eliteclubje' om over 'de toestand in de wereld' te spreken en de stemming daar was buitengewoon bezorgd. Men achtte de kans levensgroot dat er inderdaad een nieuwe oorlog komt. Laten we hopen dat deze vrees niet bewaarheid wordt en dat betrokken wereldleiders inzien dat daarmee niets te winnen valt, maar des te meer te verliezen...