Socioloog Merijn Oudenampsen: 'Rechts-conservatisme heeft zijn tijd gehad, nu komt links weer'

In een interview vertelt socioloog Merijn Oudenampsen over de opmars van wat hij noemt 'nieuw rechts'. Deze beweging, gestart door mensen als Frits Bolkestein en HJ Schoo, heeft het nieuwe conservatisme vorm gegeven met progressieve waarden. Twintig jaar later heeft deze beweging zijn tijd wel weer gehad.

Oudenampsen heeft het boek The Conservative Embrace of Progressive Values: On the Intellectual Origins of the Swing to the Right in Dutch Politics geschreven. Daarin beschrijft hij de rechts-conservatieve beweging die opdoemt in de jaren '90 waarin de progressieve waarden van de jaren '60 opgenomen worden. Seksuele gelijkwaardigheid, homorechten, en andere progressieve waarden die mensen als Pim Fortuyn of Frits Bolkestein gebruiken in de cultuurstrijd tegen de islam.

Oudenampsen beschrijft in het interview dat die conservatieve stroming niet uit de bevolking zelf kwam, maar vanuit de elite naar beneden werd geprojecteerd. Een intellectueel en politiek project. In zekere zin heeft hij natuurlijk ook gelijk, maar de vraag is of de publieke figuren het gevoel projecteerden op de massa, of dat ze het gevoel kanaliseerden. Het blijft een kip-of-het-ei-verhaal. Het is te simplistisch om de hele rechtse ontwikkeling tot en met Thierry Baudet en Forum voor Democratie te verklaren.

In deze polariserende tijden heeft links over heel de wereld een steviger geluid gekregen in de vorm van Bernie Sanders in de Verenigde Staten of Jeremy Corbyn in het Verenigd Koninkrijk. In ons eigen land krijgt Jesse Klaver van GroenLinks steeds meer tractie. Het is een antwoord op de hernieuwing van het conservatisme in de wereld en de opmars die de beweging gehad heeft. Toch zegt Oudenampsen dat die opmars nu wel geëindigd is.

Nogal een stevige waarheidsclaim die niet echt onderbouwd wordt. Als je kijkt naar wat er in de wereld gebeurt, is het ook een slechte voorspelling. Alternative für Deutschland is voor het eerst in het Duits parlement gekomen. In Oostenrijk is een conservatieve regering ingesteld. Donald Trump is vorig jaar president geworden in de Verenigde Staten. Conservatieve denkers als Jordan Peterson worden steeds bekender en krijgen meer volgers.

Het is een tijd waarin cultuur en identiteit steeds belangrijker worden. Het linkse gedachtegoed gaat in op de klassieke tegenstelling arm-rijk. Dat wordt steeds minder relevant in een wereld waarbij kosmopolitisme, identiteit, lokaliteit, en identiteit steeds belangrijker worden.

Het is dus zeer naïef om te stellen dan de 'nieuw rechtse' beweging nu al op zijn hoogtepunt is gekomen. Dat is niet waar en de trends wijzen dat ook niet uit. Mooi geschreven boek, maar de toekomst voorspellen is misschien nog niet iets te hoog gegrepen.