Size does matter

Een mooi succes voor Beter Onderwijs Nederland: de Tweede Kamer laat onderzoek doen naar de overhead bij hogescholen en universiteiten. Het blijkt een groot mysterie wat er nu precies onder 'overhead' valt. Het gevolg is - o, verrassing - dat ook niemand weet wat voor bedragen ermee gemoeid gaan. Mij lijkt dit een typisch geval van de 'wet van Parkinson'.

Verwarring alom. Onze MP beweerde eerder dat de overhead in het hoger onderwijs 30-40% is. Hogescholen zouden daarom de aankomende bezuinigingen gemakkelijk kunnen opvangen. Overhead is immers het 'vet' van een organisatie, daar kan best even op worden geteerd. Recenter onderzoek liet echter zien dat de overhead in het HO een keurige 25% is. Hoe kan dat nou?

Het is duidelijk dat beide percentages gebaseerd zijn op een ander begrip van 'overhead'. Vergelijking van deze percentages is daarom een misverstand. Maar wat nu?

Zoals altijd kunnen we voor een realistisch beeld van het onderwijs terecht bij BON. Een voordracht die zij onlangs over het onderwerp hielden, was de directe aanleiding voor de motie. BON komt tot de schokkende conclusie dat slechts 21% van het hogeschoolbudget daadwerkelijk wordt besteed aan directe onderwijsactiviteiten. Onder de ruimste interpretatie van het begrip, komt de overhead nu op 79%.

Tijd voor orde in deze chaos. Een onderzoek naar de overhead in het hoger onderwijs is duidelijk zeer op zijn plaats.

Maar misschien kunnen we meer doen dan een analyse van financiën in het hoger onderwijs. Een momentje van contemplatie.

Wat hebben we de laatste jaren gedaan met onze hogescholen? Juist ja, samengevoegd! En je moet wel heel naïef zijn om te geloven dat schaalvergroting kostenbesparing oplevert. Getuige al het personeel waar 'de nieuwe onderwijsinstelling' niet zonder kan: beveiliging, personeelsmanagers, personeelsmanagersmanagers, vastgoedmanagers, vastgoedmanagersmanagers, dagelijks bestuur, sectordirectie, locatiedirectie en de raad van toezicht. En hun secretaresses, adviseurs en psychologen, uiteraard.

Conclusie: groot = duur. Besparen op de overhead zal niet lukken wanneer de onderwijsinstellingen zo reusachtig blijven als ze nu zijn. Tijd om de ogen te openen voor de werkelijkheid en de ideologie van de schaalvergroting te laten varen. Dan kan ons onderwijsgeld gewoon weer besteed worden aan waar het voor bedoeld is: onderwijs.