SCP: 'Belastingkortingen zijn subsidies, dus rijken profiteren het meest van de overheid'
Sociaal en Cultureel Planbureau, alleen de naam al!
Het SCP, een overheidsadviesorgaan, heeft vandaag een rapport uitgebracht waarin het probeert te achterhalen welke inkomensgroep het meest profiteert van de overheid. Bovenstaande afbeelding is een overzichtelijke samenvatting van het rapport. De afbeelding toont hoeveel elke inkomensgroep profiteert van overheidsuitgaven die onderverdeeld zijn in zeven categorieën. Helemaal links zijn de armste 10% Nederlanders -- voornamelijk studenten -- te zien en helemaal rechts de rijkste 10%. Het SCP concludeert dat er 'minder voor het midden' is en linkse media maken hier gretig 'Rijkaards profiteren het meest van de overheid' van.
Zoals te zien in de afbeelding profiteren de rijkste 10% Nederlanders met name door overheidsuitgaven aan onderwijs en volkshuisvestiging. Het SCP schrijft hierover:
Het grote profijt van de hoogste inkomensgroep ontstaat vooral door de gunstige fiscale behandeling van de eigen woning, de hogere deelname aan het hoger onderwijs, het frequentere bezoek aan culturele voorzieningen en het intensievere gebruik van vervoersvoorzieningen.
Op beide categorieën is echter wat af te dingen.
Over de onderwijsuitgaven schrijft het SCP:
Het profijt van het onderwijs loopt min of meer op met het inkomen: de hoge inkomens profiteren meer dan de midden- en lage inkomens. Dit komt vooral doordat gezinnen met hoge inkomens meer gebruikmaken van het hoger onderwijs. De onderwijsuitgaven voor 18-plussers worden aan de betrokken ouders toegerekend. Het profijt van deze onderwijsuitgaven komt grotendeels terecht bij de hogere inkomensgroepen. Het grotere profijt van hogere inkomensgroepen is niet alleen toe te schrijven aan het grotere aantal kinderen in de hogere inkomensgroepen, maar ook aan de grotere deelname van kinderen in de niet-leerplichtige leeftijd.
Zouden de onderwijsuitgaven van 18-plussers niet worden toegerekend aan de ouders, dan zag bovenstaande afbeelding er een stuk anders uit.
Waar het SCP echter volledig de mist in gaat is bij de 'fiscale behandeling van de eigen woning'. Hierover schrijft het SCP:
Bij de bepaling van het profijt dat huiseigenaren hebben van de gunstige fiscale behandeling van de eigen woning wordt de huidige fiscale wetgeving gevolgd, waarbij de eigen woning als bron van inkomen wordt aangemerkt, te belasten in box 1 (inkomsten uit arbeid en onderneming). De huiseigenaar wordt hierbij gezien als een ondernemer die zijn eigen woning exploiteert. Deze woning genereert inkomsten (een fictieve huur: de huurwaarde of het eigenwoningforfait), waarop uiteraard kosten in mindering kunnen worden gebracht. Deze kosten betreffen zakelijke lasten (diverse heffingen), onderhoud, afschrijving en financiering (waaronder de hypotheekrente). De huiseigenaar trekt bij zijn of haar belastingaangifte wel alle kosten af, waaronder de hypotheekrente. Het is dan redelijk dat ook alle inkomsten in aanmerking worden genomen. En dat is niet het geval. De gunstige fiscale behandeling van de eigen woning is in deze benadering dus gelokaliseerd aan de inkomstenkant van de woning (te lage bijtelling) en niet aan de kostenkant (hypotheekrenteaftrek). De fiscus gaat immers uit van een veel lagere fictieve huuropbrengst van de woning dan in economisch verkeer mogelijk is. Het huurwaardevoordeel is daarmee een belastinguitgave die voortvloeit profijt van volkshuisvestingsuitgaven uit een lagere vaststelling van de inkomsten uit eigen woning door de overheid dan in economisch verkeer zou zijn geschied.
Eerder in het rapport schrijft het SCP:
We rekenen in dit rapport niet alleen overheidsuitgaven toe, maar we berekenen ook de gevolgen van overheidsregelingen die grote invloed hebben op de inkomens van burgers. Het gaat daarbij onder meer om fiscale faciliteiten die leiden tot een lager dan gebruikelijke belastingopbrengst (zoals de gunstige fiscale behandeling van de eigen woning) (...)
Dit roept de vraag op waarom alleen de hypotheekrenteaftrek meegenomen is. Waarom niet ook de fiscale aftrek van pensioenpremies? Daar 'profiteren' rijken ook meer van dan armen. Daar blijft het echter niet bij: er is een grote hoeveelheid van de meest uiteenlopende fiscale heffingskortingen, vrijstellingen en aftrekmogelijkheden; het SCP verantwoordt zijn selectiviteit om enkel de hypotheekrenteaftrek in beschouwing te nemen nergens.
Belangrijker is dat het ronduit bizar en onjuist is om een fiscaal gunstige behandeling die tot een lagere belastingplicht leidt een 'belastinguitgave' te noemen, zoals het SCP doet. Stel, de Nederlandse inkomstenbelasting zou een vast tarief van 30% zonder aftrekmogelijkheden kennen in plaats van een tot 52% oplopend tarief in combinatie met allerlei aftrekmogelijkheden zoals de hypotheekrenteaftrek. In beide gevallen zouden de rijken uiteindelijk ongeveer hetzelfde bedrag kwijt zijn aan inkomstenbelasting, namelijk 30% van hun inkomen. In het hypothetische geval zouden de rijken, in de SCP-logica, echter nul euro 'profiteren van de overheid', terwijl ze in de huidige situatie -- waarin ze dezelfde effectieve belastingdruk ervaren als in de hypothetische situatie -- voor duizenden euro's 'profiteren van de overheid'.
Het SCP miskent, kortom, het verschil tussen een subsidie en een fiscale aftrekpost. Daarmee past het Sociaal en Cultureel Planbureau niet alleen qua naam maar ook qua denkwijze uitstekend in een communistische heilstaat.
Lees ook