Rechtse wroeging over Mandela
In de jaren tachtig was de wereld overzichtelijk. Wie links was las de Volkskrant en demonstreerde tegen kruisraketten. Wie rechts was las De Telegraaf en steunde het no-nonsensebeleid van de kabinetten-Lubbers.
Als het aankwam op buitenlandse zaken, waren de zaken al even helder. Links stond sympathiek tegenover elk communistisch experiment waarbij nog niet honderdduizenden doden waren gevallen. Rechts nam het op voor elk regime dat de communisten buiten de deur hield hoe kwalijk dat regime soms ook was.
Midden jaren negentig dwong de rechtse voorman Frits Bolkestein journalisten en schrijvers die gedweept hadden met Moskou tot verantwoording. Hoe hadden ze het communisme kunnen steunen terwijl vanaf het begin duidelijk was dat communisme en vrijheid niet samengingen, sterker nog: dat communistische regimes over de hele wereld vooral uitblonken in moorddadige onderdrukking van vrijheid?
Excuses
Bolkestein had gelijk met zijn aanklacht, zo vond men ter rechterzijde. Wie een misdadig communistisch regime had gesteund, kon het niet schouderophalend afdoen toen na de val van de Muur de volle omvang van die misdaden duidelijk werd. Een veroordeling was niet nodig, maar excuses waren toch wel het minste wat verwacht mocht worden.
Des te opmerkelijker dat men op rechts nooit serieus heeft afgerekend met de eigen steun voor (of gebrek aan kritiek op) het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime. De misdaden van dat regime, in de jaren negentig uitvoerig gedocumenteerd via de Waarheids- en Verzoeningscommissies, waren immers ook in de jaren tachtig al bekend.
Dat weerhield bijvoorbeeld de roemruchte mr. G.B.J. Hiltermann er niet van het regime te verdedigen tegen buitenlandse critici. Velen op rechts volgden zijn voorbeeld. De vrees voor het communisme was blijkbaar zo diepgeworteld dat men de ogen sloot voor de verwerpelijke aard van het apartheidssysteem.
Nadruk
Men wist ook niet goed wat te denken van Nelson Mandela. In commentaren werd de nadruk gelegd op zijn vermeende lidmaatschap van de communistische partij en zijn betrokkenheid bij de gewelddadige tak van het ANC.
Was Mandela dus een communistische geweldpleger die niet met de macht vertrouwd mocht worden? Ja en nee. Ja, Mandela had in antwoord op de brute repressie door het apartheidsregime inderdaad gekozen voor gewapende strijd, een strijd die hij streed samen met (veelal blanke) communisten.
Hij had ook het voorbeeld kunnen volgen van Mahatma Gandhi, die in antwoord op de beruchte slachting bij Amritsar (1919) juist had gekozen voor geweldloos verzet tegen het Britse regime. Maar hoewel Mandelas middelen misschien kwestieus waren, was zijn zaak zonder meer gerechtvaardigd.
Alle twijfel over zijn persoon werd bovendien weggenomen in de eerste jaren na zijn vrijlating. De rechtse angsten bleken totaal ongefundeerd. In plaats van voor wraak koos hij voor vergeving en verzoening. Mandela was niet het monster van hun nachtmerries maar een groot man een van de grootsten zelfs van de laatste halve eeuw.
Het is om die reden dat men op rechts wat ongemakkelijk reageert op het overlijden van deze staatsman. Mandelas grootsheid erkennen is meteen ook de eigen fout toegeven. Dat is ongetwijfeld een pijnlijke bekentenis, maar in dit geval is het de enige juiste.
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten
