Foute grappen

'Terwijl de racisme-discussie in Nederland na jaren doodzwijgen oplaait'

[Hoe bedoel je 'na jaren doodzwijgen'? Ben ik doodgezwegen? Jij? Wie of wat is hier nu aan het doodzwijgen of wordt doodgezwegen?]

'overlijdt Nelson Mandela, icoon van de wereldwijde strijd tegen racisme. Is dat grappig? Nee.

[Jij víndt dat geen grappige samenloop van omstandigheden. Da's toch net even anders]

Is het grappig om een link tussen die twee gebeurtenissen te leggen? Misschien'

[Dus toch? En dan blijft even buiten beschouwing dat je dat hierboven zojuist hebt gedaan]

'even, in een reflex, een milliseconde in je hoofd als de hersenen op zoek zijn naar associaties. Maar als je die hersenen verder hun werk laat doen en nadenkt, is de opmerking

[Welke opmerking bedoel je hier nu precies?]

niet grappig meer en alleen maar harteloos.'

[wie of wat is hier nu harteloos? Word je harteloos van het langer dan een milliseconde observeren van opkomende associaties?]

'Zoals je in de lach kunt schieten als iemand op straat onderuit gaat, totdat je je realiseert dat zoiets uiteindelijk niet grappig is als de ander pijn heeft, of erger.'

[Als je om een situatie of gebeurtenis moet lachen dan vind je die blijkbaar grappig. Ik ken daarentegen niemand die de pijn van een ander grappig vindt. Dat zijn dan ook twee verschillende dingen.]

'Lachen om leed van derden is iets voor onontwikkelde geesten die nog niet in staat zijn zich in een ander te verplaatsen.'

[Zie je wel. Waarom zeg je het niet gewoon ietsje simpeler, helderder?]

Dijkshoorn

'Op Twitter verschenen vrijwel direct na het overlijden de grappen. Nico Dijkshoorn was de eerste die Nelson Mandela de 'hoofdpiet' noemde. Weliswaar bedoeld als preventief protest tegen dergelijke grappen'

[Bedoeld als wát? Als een protest tegen iets dat (nog) niet bestaat?]

'maar ironie en sociale media vormen net zo’n gevaarlijke combinatie als twitteren achter het stuur.'

[en ironie en boeken en ironie en tijdschriften en ironie en ... of zou het kunnen dat ironie een vorm heeft die niet door iedereen wordt herkend?]

'De vraag is niet of het mis gaat maar wanneer. Dus werd zijn protest als promotie opgevat.'

[Door wie?. Overschat je hier nu de invloed van meneer Dijkshoorn niet een beetje, of onderschat je soms de creativiteit van de gemiddelde twitteraar? Of allebei? En overigens, waar heeft die 'dus' betrekking op?]

'Dat is het risico van foute grappen, hoe je ze ook inkleedt, je knalt uiteindelijk te vaak tegen de muur.'

[Wat bedoel je hier nu precies met 'foute', met 'inkleedt', met 'knalt', met 'uiteindelijk', met 'te' en waar staat die muur voor?]

'Foute grappen maak je in de kroeg, in een besloten kring, waar iedereen in staat is de knipoog te zien en elkaar op waarde weet te schatten.'

[En wie bepaalt of een grap goed of fout is?]

'Het is de gevatheid van stamgasten onder elkaar.'

[Ja, stamgasten onder elkaar zijn zéér gevat, dat weet inderdaad vrijwel iedereen]

'Het vereist ook vertrouwdheid'

[Vertrouwdheid met ...?]

'want als je te gevat gaat lopen doen tegen een vreemde loop je ernstig het risico van een klap op je bek. Ook dat weet iedereen.

[Met andere woorden worden onder stamgasten sowieso nooit klappen uitgedeeld?]

'Je kunt in droevige situaties grappen maken,'

[O, gelukkig!]

'om af te reageren. Iedereen kent ze wel, bij begrafenissen, ongelukken of het verlies van Nederland in de WK finale. Maar ook daar schuilt de bevrijding van de lach in de geborgenheid,

[Pardon, 'de bevrijding van de lach schuilt in de geborgenheid'? Wat bedoel je nu precies, of zelfs maar ongeveer?]

[En: nu mag men van jou dus wel grappen maken over ongelukken? Je spreekt jezelf weer eens tegen, Francisco.]

'het ‘we zitten in hetzelfde schuitje’-gevoel.'

Verdonk

'Anders is het als je een megafoon pakt en dergelijke grappen

[Waar verwijst ’dergelijke’ naar?]

gaat lopen rondtetteren. Sociale media zijn zo’n megafoon. Al sinds de opkomst van internet weten we dat het medium andere eisen stelt aan communicatie.'

[Ah, je komt terzake. Alhoewel, stelt dat medium andere eisen aan communicatie? Hoe doet dat medium dat dan?]

'Dat we de non-verbale signalen missen'

[Zoals bij telefoongesprekken, brieven en e-mails?]

'en velen de taalvaardigheden niet bezitten om precies op te schrijven wat ze bedoelen.'

[Mwahahaha! (excuus)]

'Maar op de een of andere manier denken hele volksstammen dat die beperkingen niet voor hen gelden.

[Gelukkig weet jij wel beter.]

'Dat wordt nog versterkt

[Hét wordt nog versterkt! Maar wat precies; het gebrek aan non-verbale signalen; het gebrek aan taalvaardigheid; de bevrijding van de lach; de gevatheid van stamgasten; klappen van vreemden op bekken van lopende gevatten; wat wordt er nu precies versterkt!?]

'door een nieuw soort lompheid'

[De mensheid heeft er na duizenden jaren evolutie een nieuwe eigenschap bij?]

'die sinds een jaar of tien plotseling als heersende norm wordt gezien.'

[Door wie?]

'Een recent voorbeeld was de opmerking van Rita Verdonk tegen Freek de Jonge in een uitzending van Pauw & Witteman. Ze voegde de zichtbaar naar woorden zoekende conferencier'

[Dat je de cabaretier schetst als 'naar woorden zoekend' impliceert dat we hier te maken hebben met een zielige figuur? Wat bedoel je ermee te zegen?]

'toe: “Vertel eens een leuke grap, je ben toch cabaretier.”

[Voegde ze hem dat toe? Volgens mij was het eerder een vraag (achter 'je bent toch cabaretier’ hoort een vraagteken). En liet ze die 't' in 'je ben' weg? Zo heb ik het niet gehoord maar ik kan me vergissen]

[Wanneer we hier je eisenpakket voor een 'niet-foute grap’ op loslaten, dan zat ze niet in de kroeg met een paar stamgasten, ze stelde haar vraag niet via een tweet, ze had het tegen een vreemde (althans, daar ga ik maar even van uit) en, al liep ze er niet bij, ze wás gevat. Wat betekent dit nu?]

'Als het grappig bedoeld was dan getuigt het van een groot gebrek aan respect en omgangsvormen.'

[Deze stelling is op z'n minst te weinig onderbouwd, tenzij je er vanuit gaat dat de cabaretier op de één of andere manier gehandicapt of zielig was. Maar had je het niet over Twitter en het gebrek aan non-verbale signalen, problemen met schrijftaal en 'versterkende effecten'?]

'Ongeveer als de imam die weigerde Verdonk een hand te geven, wat destijds tot een golf aan verontwaardiging leidde.'

[Jouw 'ongeveer' is hier tamelijk optimistisch. Ik zie geen enkele overeenkomst tussen de twee voorvallen. Nul.]

'Maar ik sluit niet uit dat haar opmerking alleen maar onbeholpen was, een poging gevat te zijn.'

[Ho ho ho nu even. Welke opmerking? Heeft Rita een opmerking gemaakt over die Imam of heb je het nu weer over Rita's 'toevoeging' (wat eigenlijk een vraag was) aan Freek?]

'Want we moeten plots allemaal gevat zijn, zeker op tv.'

[En van wie moeten we dat? Sinds wanneer? En is dat op Twitter uiteindelijk minder het geval?]

Napoleon

'Een paar dagen na dat tv-optreden ging ik naar de show van De Jonge in de Rotterdamse Schouwburg en ik werd enorm verrast. Circus Kribbe was een geniale voorstelling.

[Was het een verrassing om te merken dat deze - naar jouw omschrijving, enigszins meelijwekkende - cabaretier een interessante voorstelling kan maken?]

Niet om van je stoel te rollen van het lachen maar wel zeer humoristisch en ongelofelijk knap bedacht. Er is er maar één in Nederland die zo’n complex verhaal kan brengen, dacht ik. Het is geen cabaret maar kunst.'

[Je moet jouw talent om verhalen enorm ingewikkeld te maken vooral niet bagatelliseren.]

'Ik realiseerde me ook dat de show geen praatje voor de vaak is.

[Dat is vaak het geval, wanneer je met genialiteit te maken hebt.]

De Jonge doet een groot beroep op je concentratie en parate kennis, van Napoleon tot de kerk. Dat geeft het programma diepgang. Wat De Jonge wil laten zien is dat alles, of in ieder geval veel, wordt bepaald door context.'

[Door context? Ik had eerlijk gezegd iets briljants verwacht. Is het overigens gelukt, wat de cabaretier wilde?]

'Hij geeft daar inventieve voorbeelden van.'

[Fijn]

'Maar is dat nog van deze tijd, vroeg ik me af? '

[Wat?]

'In deze tijd waar parate kennis net zoiets is als hoofdrekenen, knap maar overbodig geacht.'

[Door wie?]

'De tijd waarin gevatheid het wint van geestigheid.'

[Van deze stelling kan ik (nog) niets maken.]

'De lompe humor en het gebrek aan kennis gaan goed samen.

['De lompe humor', welke is dat? Is het die van Dijkshoorn? Nee, dat was ironie. Van die stamgasten? Nee, dat waren foute grappen die door 'de context' (nou ja!) niet of in ieder geval minder fout waren dan elders, op straat lopend, bijvoorbeeld. Waren het de associaties die langer dan een milliseconde duurden? Nee, want daar weet verder geen hond van. Het was Rita Verdonk. Je betoog gaat dus over een vraag van Rita Verdonk aan Freek de Jonge. Een vraag die ze niet in de vorm van een tweet heeft gesteld maar van 'man tot man' op de televisie, in een talkshow]

[En dan hebben we daar ook nog 'het gebrek aan kennis'. Waar komt die nu weer vandaan? O ja, dat had te maken met hoofdrekenen, waarvan 'bepaalde lieden' 'schijnen te menen' dat het van ’geen belang’ 'meer' is.]

'Begin deze eeuw kwam het populisme op met als belangrijk kenmerk dat kennis niet meer op een voetstuk staat.'

[Je vindt de omstandigheid dat kennis niet meer op een voetstuk staat een belangrijk kenmerk van het populisme? Of bedoel je hier dat 'het populisme' vindt dat kennis niet meer op een voetstuk hoort te staan? Zoals jij het zegt, staat kennis sowieso niet meer op een voetstuk en vindt het populisme daar iets van, wat dan weer een belangrijk kenmerk van die stroming zou zijn.]

’Tegenover de erudiete wetenschapper staat de verbolgen burger en op de een of andere manier is het idee ontstaan dat beiden gelijkwaardig zijn.'

['De erudiete wetenschapper', laten we zeggen 'een' René Diekstra komt tegenover de ’verbolgen burger’ te staan. En die laatste is dan vooral verbolgen over ...? Nou ja, het maakt ook niet uit. In ieder geval bestaat er over die twee de nieuwe idee dat zij gelijkwaardig zijn. En wat bedoel je daarmee te zeggen? Dat die idee juist is of juist niet. Of maakt het allemaal niet zo heel veel verschil?]

Fact free

'Die ontwikkeling valt samen met de opkomst van fact-free politics. Het doet er niet meer toe of het klopt wat je zegt, als de boodschap maar overkomt.'

[Wie vinden dat?]

'Voor de opkomst van populisme en internet heette dat 'borrelpraat'. Je hoort die term sindsdien amper. Borrelpraat bestaat niet meer, alles is nu waar.

[Als je zegt dat 'of iets klopt' (of niet) er nu juist niet meer toe doet, waarom moet dan ineens alles waar zijn? Dat doet er dan toch niet toe? En waar zie je het causale verband tussen het ontstaan van jouw 'fact-free politics’ en de teloorgang van het fenomeen borrelpraat?]

Ja, de uitdrukking werd inderdaad ook wel gebruikt om onwelgevallige meningen van tafel te vegen. Maar dat doet niets af aan het feit dat er echt zoiets als borrelpraat bestaat:

[Bestaat 'borrelpraat' nu wel of niet?]

verhalen die het leuk doen maar een extreem laag waarheidsgehalte hebben. Leuk om elkaar te vertellen en verder niets mee te doen. Want alles hangt af van context. En dat is in dit geval de kroeg, de plek waar ook de foute grappen hun thuis hebben.

[Wel dus]

[Een 5- Zie deze onvoldoende als een aanmoediging. Je hebt er grote moeite mee je ideeën duidelijk te omschrijven en je argumenten te onderbouwen. Het gebrek aan structuur in je betoog zorgt er bovendien voor dat de lezer moet raden waar je naartoe wilt. Werk dus aan je argumentatie en pas de volgende keer een heldere structuur toe. Probeer je boodschap ook eens wat minder paternalistisch te verwoorden. Probeer het eens met wat humor]