Poetin zit steviger in het zadel dan de media denken

Alle clichés over het Rusland van Vladimir Poetin werden gisteravond aan de tafel van Pauw & Witteman van stal gehaald. Het land zou zich alleen maar tegen de Westerse wereld keren inzake Syrië om te bewijzen dat het nog iets voorstelt op het wereldtoneel. Volgens oud-Ruslandcorrespondent Peter d'Hamecourt beschikt Moskou over slechts twee machtsmiddelen: kernwapens en een vetorecht in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Verder werd Poetin afgetekend als een moderne monarch die dankzij wijdverbreide verkiezingsfraude aan de macht weet te blijven terwijl "de middenklasse" de straat op gaat om tegen het Kremlinbewind te protesteren. Alleen in de "provincie" gelooft men Poetin nog aldus d'Hamecourt.

Mijn visie is een andere. Wat wereldmacht betreft heeft Rusland nog twee andere manieren om invloed uit te oefenen: olie en gas. Vraag de mensen in Oost-Europa die deze winter bijna doodgevroren zijn maar hoe het voelt om door Rusland in de kou te worden gezet. De Duitsers hebben het goed bekeken. Die bouwen een privépijplijn onder de Oostzee om niet langer afhankelijk te zijn van Oost-Europese transitlanden en Europa zoekt naar gas in de Kaukasus en Centraal-Azië.

Daarnaast geniet Rusland nog flinke invloed in verschillende Oost-Europese landen, met name in Wit-Rusland en de Oekraïne, alsmede in voormalige Sovjetrepublieken in Centraal-Azië waaronder Armenië en Kazachstan en zal het een belangrijke rol spelen in de komende strijd om het Noordpoolgebied. Het zou dus een vergissing zijn om Rusland af te schrijven als wereldmacht.

Wat de machtspositie van Poetin betreft moet niet onderschat worden hoe populair hij is. Volgens recente opiniepeilingen geniet hij de steun van zo'n 60 procent van het Russische volk. Zijn partij, Verenigd Rusland, verloor bij de afgelopen parlementsverkiezingen een tweederde meerderheid. Met name de communisten en nationalisten wonnen stemmen, niet de liberale en sociaaldemocratische partijen die volgens d'Hamecourt weinig meer voorstellen dat pionnen van het Kremlin maar zichzelf wel degelijk als serieuze oppositie beschouwen.

Van verkiezingsfraude was nauwelijks sprake. Verschillende peilingen gaven voor de verkiezingen aan dat Verenigde Rusland aan steun in zou leveren. Slechts in twee regio's, Moskou en de noordelijke Kaukasus, kwam de officiële uitslag geenszins overeen met de exit polls. Waarschijnlijk dat daar gesjoemeld is. Uit Moskou bereikten ons inderdaad amateurbeelden waarop fraude zichtbaar was. In de noordelijke Kaukasus wonen religieuze minderheden die weinig sympathie hebben voor de regeringspartij. Het was immers Poetin die in 2000 Tsjetsjenië binnenviel om zijn machtspositie te versterken. Waarschijnlijk dat de autoriteiten zich daar niets hebben aangetrokken van de werkelijke stemming en de uitslag uit hun duim zogen.

Er is geen bewijs dat ook elders in het land met stemmen is gefraudeerd. De kiezers die Verenigd Rusland verloor waren niet bepaald de Internetjongeren waar Paul Witteman zo vol lof over sprak en demonstreren in de straten van Moskou en Sint Petersburg. Juist ouderen die met weemoed terugdenken aan de Sovjettijd stemden in plaats van op de partij van de sterke man Poetin op de communisten of de nationalisten. Zij verruilden hun stem niet zozeer omdat ze zich druk maken om corruptie maar omdat ze moeite hebben om mee te komen in het Rusland van vandaag de dag waar eerder sprake is van wat Job Cohen casinokapitalisme zou noemen dan een gemengde economie waarin de staat de touwtjes stevig in handen heeft.

Juist ondernemende jongeren profiteren van de liberaliseringen en belastingverlagingen die Poetin als president doorvoerde. De jeugdwerkloosheid ligt in Rusland laag terwijl veel geld wordt gestoken in onderwijs waardoor het opleidingsniveau redelijk hoog ligt. Ook kijken jonge Russen niet op tegen enorme pensioenafdrachten omdat hun ouders en grootouders eerder steven dan senioren in het Westen. 

Het is dus niet zozeer de middenklasse die Poetin weg wilt. Ondernemers maken zich wel zorgen om de corruptie in het land die het lastig maakt voor mensen om een bedrijf te starten. Tevens worden enkele sectoren van de economie gedomineerd door conglomeraties die in de jaren negentig enorme staatsbedrijven wisten op te kopen en concurrenten nu zoveel mogelijk buiten de deur proberen te houden. Maar wat wil het geval? Het is Poetin die de grootindustriëlen belooft aan te pakken en de grenzen wil openen voor vrijhandel binnen de landen van de voormalige Sovjetunie. 

Poetin maakt zich waarschijnlijk weinig zorgen om de Russische jongeren die zich op Facebook beklagen over zijn dictatoriale bewind. Zoals ik hier eerder schreef ziet hij een grotere dreiging in een uitdijend nationalisme wat zijn plannen om een Euraziatische Unie op te richten zou kunnen dwarsbomen. Die linkse jongeren die zo'n stennis maken en door de internationale media bejubeld worden doen maar. Er komt geen Russische Lente. De overgrote meerderheid van de Russen staat achter Poetin. Gelet op de alternatieven -- een terugkeer naar de Sovjettijd onder de communisten of een bloed en bodem nationalisme dat alle niet-etnische Russen het land uit wilt zetten -- is dat niet verwonderlijk.