Poetin zal zich weinig zorgen maken over 'oppositieleider'

Als Rusland een land is waar activisten worden opgesloten, de oppositie monddood wordt gemaakt en het regime van Poetin alle macht in handen heeft, dan is dat toch vreemd.

Navalny werd eerder deze week tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld omdat hij geld zou hebben verduisterd. De rechtszaak leek een politiek proces, al was het alleen maar omdat de Russische justitie niet bepaald de reputatie heeft onafhankelijk te zijn en Navalny het Kremlin een doorn in het oog is. Hij trok vooral van leer tegen corruptie aan de top. Corruptie is in Rusland onderdeel van het dagelijks leven, maar hoe dichter je bij het Kremlin staat, des te kleiner is de kans dat je er om wordt vervolgd. Dat ergert de Russen. De corruptie an sich, daar zijn ze wel aan gewend, maar het is wrang dat juist de hoge ambtenaren, oligarchen en politici die er het meeste geld aan verdienen een straf ontlopen.

Ook de buitenlandse journalisten in Rusland weten dit en zagen in Navalny blijkbaar een held. De man wordt omschreven als Poetins aartsrivaal, zou het slachtoffer zijn van een heksenjacht en een enorme populariteit genieten. Voor geen van die drie stellingen is bijzonder veel bewijs.

Of Navalny schuldig is aan verduistering of niet, weet ik niet. Maar ik weet wel dat we er niet vanuit moeten gaan dat hij onschuldig is om het enkele feit dat hij zich tegen de regering van Vladimir Poetin verzet. De rechtszaak was waarschijnlijk niet helemaal eerlijk, maar moeten we werkelijk geloven dat de president van het land zich hoogstpersoonlijk bemoeit met de vervolging van een enkele activist? Dat Poetin geen brave jongen is, wil nog niet zeggen dat iedereen die zich tegen hem keert een held is.

Sterker, Navalny is zo'n held niet. Dezelfde man die door de buitenlandse media en hervormingsgezinde Russen op handen wordt gedragen, liet zich tot enkele jaren geleden zien tijdens ultranationalistische manifestaties en beschreef islamisten uit de Kaukasus als "kakkerlakken" die zonder pardon moesten worden doodgeschoten. Wat dat betreft hebben hij en Poetin iets gemeen.

Ook op zijn populariteit is wel wat af te dingen. Zoals Michael eerder vandaag berichtte kreeg Navalny zogenaamd een heldenonthaal in Moskou, terwijl slechts enkele honderden sympathisanten hem op stonden te wachten. Buiten de hoofdstad heeft vrijwel niemand van hem gehoord. Dat komt deels doordat de meeste Russen buiten de grote steden hun nieuws via de televisie krijgen en die is geheel in handen van de staat. Russen die online gaan om meer informatie te krijgen of eens een buitenlandse krant kopen (wat overigens bijna onmogelijk is, zelfs in het liberalere Sint Petersburg is bijna geen Amerikaanse of Europese kranten te vinden), kennen hem wel. Maar zelfs in de stad waar hij dit najaar burgemeester van hoop te worden steunt slechts 4 procent van de bevolking hem, blijkt uit een recente, onafhankelijke peiling.

De grootste oppositiepartijen in Rusland zijn verbeten communisten en enge nationalisten, dus het is niet zo vreemd dat als er eens een ogenschijnlijk nette man opstaat die de problemen bij de naam noemt, zowel linkse en liberale Russen als de Westerse media hem omhelzen. Poetin is volgens beide immers een dictator die bijna zijn hele volk voor de gek houdt. Dat mag zo zijn, maar de meeste Westerse leiders kunnen alleen maar dromen van de populariteit die Poetin desondanks geniet.

Er is genoeg mis in Rusland. Navalny is geen held, maar ook geen schurk. Wellicht dat hij, tegen alle verwachtingen in, de verkiezingen wint en zorgt voor een beter stadsbestuur in Moskou. Hij heeft immers twee maanden de tijd om campagne te voeren. Vooralsnog lijkt het echter waarschijnlijker dat de regering hem zijn gang laat gaan. Of beter gezegd: naar de afgang laat gaan. Als hij er niet in slaagt burgemeester te worden, is het gedaan met Navalny's politieke loopbaan. En dan is het Kremlin op een zowaar eerlijke manier verlost van deze lastpak.