Poetin bewijst het Brusselse gelijk
Alleen via een verdere integratie van buitenlandse en veiligheidspolitiek kan Europa een tegenwicht brengen aan de Russische expansiedrift.
Laat ik beginnen met een goedbedoeld advies. Hoort u bij de groep paranoïde, anti-Europese aluhoedjes die denken dat de crisis in Oekraïne de schuld is van Guy Verhofstadt en/of Hans van Baalen, sla dit artikel over, ga een leuke eurofobe complottheorie bedenken of schrijf een stukje over hoe de EU een dictatuur is en nog veel imperialistischerder dan uw nieuwe held Vladimir Poetin. Het open forum van deze site staat u ter beschikking en ik wens u een fijne dag verder!
Mooi, dan zijn we nu rationele volwassenen onder elkaar.
Wat een puinhoop. Hoe heeft het zover kunnen komen dat een conflict, een gewapend conflict, met de voormalige supermacht uit het oosten opeens tot de mogelijkheden lijkt te behoren? Oké, het zal zon vaart niet lopen, de wederzijdse economische afhankelijkheid is te groot, maar dat we aan de rand van een nieuw Oost-West schisma staan, lijkt duidelijk. Met alle noodzakelijke nuances, alle zijden van het conflict in ogenschouw nemend, moet ik zeggen: de schuld ligt volledig bij Poetin.
Er is geen enkele rechtvaardiging juridisch, moreel of anderszins voor zijn aanval op de Krim. Want dat is het en niets anders: een aanval. Begrijp mij goed, als de meerderheid van de bevolking op het schiereiland zich wil afscheiden om vervolgens aansluiting bij schurkenstaat Rusland te zoeken, heeft zij mijn zegen. Maar dat doe je dus niet per decreet, onder druk van buitenlands wapengeweld. Je onderhandelt en garandeert minimaal de rechten van de minderheid. Het is niet zo gek dat de Baltische staten in paniek zijn, ook zij tellen veel Russen onder hun bevolkingen en wie garandeert dat zij na Georgië en Oekraïne niet als volgende aan de beurt zijn? Hun Navo-partners?
Déjà vu
Heeft u ook zon gevoel van déjà vu? Dan komt dat waarschijnlijk omdat we dit allemaal al hebben meegemaakt in 1990. De etnische Russen op de Krim zijn de Krajina-Serven, de Oekraïners de Kroaten en Poetin is Miloevi? (on steroids). Misschien doet Tsaar Vladimir er verstandig aan zich te herinneren hoe het met de Servische leider is afgelopen (nadat hij de gehele wereld tegen zich in het harnas had gejaagd, werd hij door zijn eigen bevolking afgezet en aan de Westerse justitie uitgeleverd). En al was Hillary Clintons vergelijking met Adolf Hitler niet de subtielste, er zijn wel degelijk parallellen tussen Poetins aanval op de Krim en de Duitse bezetting van het Sudetenland in 1938.
Is de situatie dan echt zo zwart-wit? Nee, er zijn altijd Karremansiaanse nuances aan te brengen, maar soms is naakte agressie nu eenmaal niet anders dan dat agressie. Zeker, ook de Oekraïense zijde kent haar duistere krachten. De harde, gewelddadige kern van de demonstranten op het Maidanplein telde een flink aantal rechts-extremisten en helaas is een aantal van deze neofascisten opgenomen in de overgangsregering. Maar laten we er geen doekjes om winden, Poetins hele regering bestaat eruit. En dan bedoel ik niet de klassieke, collectivistische fascisten als Mussolinis zwarthemden of Röhms bruinhemden, maar een meer burgerlijk fascisme als dat van Franco-Spanje: ultranationalistisch, militaristisch, imperialistisch, prokapitalistisch en conservatief religieus.
De geschiedenis is een zekere ironie niet te ontzeggen. Precies honderd jaar na de Eerste Wereldoorlog staan we aan de vooravond van een nieuwe oorlog die wordt gevoed door dat verwoestende 19e-eeuwse sentiment: nationalisme. (Vindt u het ook zo vreemd dat rechts graag ageert tegen links collectivisme, maar zich tegelijkertijd behaaglijk wentelt in de meest anachronistische vorm hiervan? Patriotism is the virtue of the vicious, wist Oscar Wilde al.) Gelukkig nemen we vandaag de dag allianties wat minder serieus, anders hadden de VS en het Verenigd Koninkrijk op basis van het Boedapest Memorandum uit 1994, Rusland nu de oorlog moeten verklaren. In dat verdrag garanderen zij immers de territoriale integriteit van Oekraïne. Net als Rusland overigens, dat zich weinig blijkt aan te trekken van Hugo de Groots grondregel van het internationale recht: pacta sunt servanda.
Bully
Hoe Poetin terug in het gareel te brengen? We kunnen allemaal gaan bidden dat God het probleem oplost a la Hugo Chávez (ik blijf bruggetjes verzinnen om het Nederlandse persembargo jegens de Venezolaanse Lente te doorbreken). Maar aangezien de Heer er een ziek gevoel voor humor op nahoudt, zou zijn opvolger wel eens nog kwaadaardiger en gevaarlijker: dommer kunnen zijn. Dus rest ons niets dan kwaad met kwaad, agressie met agressie te vergoeden, hoezeer dat ook tegen onze milde, 21e-eeuwse natuur indruist. Poetin is een klassieke bully en al zullen de handboeken wel leren dat je ook met bullies in gesprek moet gaan, ik prefereer mijn kind te leren hen met gelijke munt terug te betalen. Dat is de taal die dit soort schurken aanspreekt omdat het de enige is die zij zelf beheersen.
Toegegeven, onze leiders zijn niet echt up to the job. Waar Poetin nog met beide voeten in de Koude Oorlog staat, geloven Westerse presidenten en premiers ondanks alle bewijzen voor het tegendeel al decennia dat de eeuwige vrede op het punt staat uit te breken. Zelfs de Rolling Stones waren realistischer: "Oorlog, kinderen, is slechts een schot verwijderd". Barack Obama lijkt zijn laatste restje moed met de executie van Osama bin Laden te hebben opgebruikt, van een coherent, consistent Amerikaans antwoord op Russische (of zelfs maar Syrische) agressie is geen sprake. En ook Europa mist leiderschap, eendracht en militaire macht om de beer terug zijn hok (pardon dierenliefhebbers, ik bedoel natuurlijk het bos) in te schoppen. Maar ik ben ervan overtuigd dat slechts zware economische sancties (waarvan wij dan ook bereid moeten zijn de consequenties te dragen) en een reële militaire afschrikking indruk maken in het Kremlin.
Wat mij brengt bij mijn belangrijkste punt. Wil Europa niet langer een speelbal zijn van schurkenstaten in het (Midden-)Oosten, dient het een geïntegreerd en daarmee verenigd buitenlands en veiligheidsbeleid te ontwikkelen. Concreet betekent dat een echte EU-minister van Buitenlandse Zaken, een zwaargewicht met macht, ondersteund door een krachtig Europees leger. Ik ben op zich helemaal geen federalist, maar wel een realist die ziet dat de verdeelde Europese staten niet serieus worden genomen door Russen, Chinezen, Arabieren en nee, ook niet door onze Amerikaanse bondgenoten. Verenig de Duitse, Franse en Poolse strijdkrachten aangevuld met die van de kleinere Europese landen en je hebt een leger dat mondiaal een krachtig (nucleair) woordje mee kan spreken. In ieder geval genoeg om Tsaar Vlad met zijn derderangsstrijdmacht voldoende schrik aan te jagen om voortaan eerst vriendelijk te vragen of etnisch Russische gebieden misschien een beetje autonomie kunnen krijgen in plaats van direct zijn duizenden groenhemden het gebied in te sturen.
En tegen de soevereiniteitsfetisjisten zeg ik: maakt u zich niet druk. Nederland heeft de facto al decennia geen eigen veiligheids- of buitenlandbeleid meer. De oorlogen in Irak en Afghanistan zijn we ingepraat door de Amerikanen en in Mali zitten we alleen omdat in Den Haag niemand het woord non durft te gebruiken. En die schaarse gelegenheden waarin wij wel zelfstandig in het buitenland optreden, leiden op zijn best tot genante photo ops met een handvol dictatoren en op zijn slechtst tot safe havens waarin duizenden mannen onder onze lichtbewapende (want niet provoceren!, zei de politiek) neuzen worden weggesleept en vermoord. Wees eerlijk, erg veel slechter kan Brussel het niet doen.
