Ontdek de geheimen van de verlaten stad in de woestijn in Leiden.
Ruim twaalf jaar geleden werd besloten dat het tijd werd voor een nieuwe lijst met wereldwonderen.
Van de oorspronkelijke antieke zeven wereldwonderen staat er nog maar één overeind, te weten de Grote Piramide van Gizeh. Dus waarom niet een keuze maken uit de vele monumenten die er sindsdien bij zijn gekomen en die we nog wèl kunnen bewonderen?
Initiatiefnemer was de New7Wonders Foundation uit Zwitserland. Er werd een lijst opgesteld met historische monumenten die in aanmerking kwamen en het publiek kon wereldwijd een jaar lang stemmen op hun favoriet. Denk hierbij aan iconische gebouwen als het Colosseum, het Vrijheidsbeeld en de Eiffeltoren, maar ook aan Stonehenge, de Akropolis, Machu Picchu en de beelden op Paaseiland. Helemaal vrij van schandaal was de verkiezing niet, want natuurlijk zetten vele regeringen alles op alles om hun toeristische bezienswaardigheiden in de top zeven te krijgen. Politieke leiders, koningen en beroemdheden gebruikten de media massaal om zoveel mogelijk landgenoten aan te zetten toch vooral op hun nationale trots te stemmen.
Graftempel
In juli 2007 was het dan zover en werd de uitslag bekend gemaakt. Naast het Colosseum en Maccu Picchu waren de andere winnaars de Taj Mahal, de Maya-stad Chichén Itzá, de Chinese muur, het gigantische beeld van Jezus Christus in Rio de Janeiro en Petra, de antieke woestijnstad in Jordanië. En het is dit laatste monument, dit 'nieuwe wereldwonder', waar het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden momenteel een tentoonstelling aan wijdt. Geen geheel overbodige luxe, want wat weten we eigenlijk van Petra? Het grote publiek zal waarschijnlijk wel bekend zijn met de graftempel al-Khazneh (vertaald: de schatkamer) en dan vooral met de façade van dit goed bewaarde, uit de rotsen gehouwen bouwwerk. In de film Indiana Jones and the Last Crusade (1989) komen Indy en zijn reisgezelschap na een tocht door een kloof terecht bij de ingang van de graftempel, wat een imposante aanblik biedt. Ook in de meer recentere film Transformers: Revenge of the Fallen (2009) verplaatst de actie zich op een gegeven moment naar de blikvanger van Petra en een paar jaar terug mochten de kandidaten van Wie is de Mol? proberen om daar een opdracht tot een goed einde te brengen.
Rode rotsen
Kortom, de naam Petra roept bij velen beelden van deze beroemde trekpleister op, maar er is nog zo veel meer! Een complete stad wacht om ontdekt te worden. En mocht u Jordanië iets te ver vinden, dan is de tentoonstelling in Leiden een leuk alternatief. U komt van alles te weten over de geschiedenis van de stad en haar inwoners. De meesten van u denken bij het Colosseum aan de Romeinen en bij de Akropolis aan de Grieken, maar aan welk volk denkt u bij Petra? Tot voor kort wist ook ik niet dat Petra zo'n 2000 jaar geleden de hoofdstad was van de Nabateeërs. Ooit begonnen ze als tentenkampbewoners, maar in de tweede eeuw voor Christus maakten ze de overstap naar wonen in een heuse stad. En wat voor één: Petra ligt aan de rand van de woestijn en verborgen in een vallei. Eigenlijk in the middle of nowhere. Waar de meeste oude steden bij een rivier werden gebouwd om praktische redenen als transportmogelijkheden en watertoevoer, daar moesten de Nabateeërs ingenieuze systemen aanleggen om de stad van water te voorzien. Woningen werden uitgehakt in de rode rotsen, maar later verrezen er ook vele 'vrijstaande' gebouwen. Geld voor dit alles was afkomstig uit de handel; door goederen als goud, specerijen, wierook, medicijnen en zijde te verhandelen werd Petra een welvarende, rijke stad.
Aardbeving
Rijkdom blijft nooit onopgemerkt en na een paar mislukte pogingen lukte het de Romeinen om Petra in 106 na Christus in te lijven. Het rijk van de Nabateeërs ging dus op in het grote Romeinse Rijk. De welvaart bleef echter constant en men bouwde vrolijk verder aan de stad, waarbij natuurlijk de nodige Romeinse invloeden om de hoek kwamen kijken. Ook het christendom heeft heeft vanaf de vierde eeuw zijn sporen in Petra achtergelaten in de vorm van kerken. Helaas houdt het succesverhaal van de Nabateeërs op in de zesde eeuw; op het gebied van de handel heeft Petra zijn dominante positie dan al verloren en na een ernstige aardbeving wordt de stad in de woestijn voorgoed verlaten.
Slechts een paar kruisvaarders verblijven er eeuwen later nog een poosje en wat herders zwerven er met hun vee rond, maar verder wordt het mooie Petra overgeleverd aan de elementen; wind, regen en zand hebben vrij spel en veranderen de stad langzaam maar zeker in een puinhoop.
Eeuwenlang wordt er niet meer naar Petra omgekeken. De stad is dood en begraven. Men beseft dat er ooit een bloeiende hoofdstad in het gebied heeft gelegen, maar waar precies, dat lijkt niemand meer te weten. Het is de Zwitser Johann Ludwig Burckhardt die Petra 'herondekt'. Hij bezoekt, om veiligheidsredenen vermomd als koopman uit India, de ruïnes van Petra in 1812. Als eerste westerling maakt hij kennis met de vergeten stad in de woestijn en hij was zich bewust van de historische waarde van de plek. Een paar avonturiers volgden zijn voorbeeld, maar het zou nog tot het eind van de negentiende eeuw duren voordat er serieus archeologisch onderzoek kon worden verricht.
Keerzijde
Vandaag de dag is de opgegraven stad dé toeristische attractie van Jordanië. Wie wil nu niet een bezoekje brengen aan één van de zeven (nieuwe) wereldwonderen? Het succes heeft echter, zoals wel vaker het geval is, ook een keerzijde, want de stroom aan bezoekers is één van de redenen dat de monumenten sneller verweren. Om afbraak tegen te gaan besteedt men dus steeds meer geld aan het behoud en de restauratie van de ruïnes en niet meer alleen aan opgraving en onderzoek. Petra is immers een unieke plek die behouden moet worden. Zoveel wordt ook duidelijk op de tentoonstelling; wat we eigenlijk krijgen is een soort rondleiding door de stad, waarbij de mooiste plekken uitgelicht worden door middel van foto's die hele wanden in beslag nemen (tip: als u niet naar Jordanië wilt/kunt afreizen maar toch graag op Facebook wilt opscheppen over uw bezoekje aan Petra, laat u fotograferen voor zo'n wandfoto). Uiteraard kan de bezoeker ook genieten van zo'n 150 artefacten die allemaal uit Petra afkomstig zijn en met behulp van driedimensionale projecties krijgt u een indruk van de grandeur van weleer. Kortom, ontdek in eigen land het verhaal van de stad achter de façade van al-Khazneh. Een aanrader!
Petra. Wonder in de Woestijn. Rijksmuseum van Oudheden, Rapenburg 28, Leiden. Open dinsdag t/m zondag van 10.00 - 17.00 uur en tijdens de schoolvakanties ook op maandag van 10.00 - 17.00 uur. In de herfstvakantie is het museum op maandag 21 oktober 2013 geopend.