Pensionada's staan in coronacrisis achterin de rij voor overheidssteun: dat moeten ze niet accepteren!

Beste pensionado’s, we leven in lastige tijden, met name in sociaal-economisch opzicht. Alles hangt met elkaar samen. Dat is een open deur maar ik wil toch proberen hier enige lijn in aan te brengen. In dit memo refereer ik aan mijn artikel zoals u dat recent heeft kunnen lezen. U hebt daarop uitgebreid en instemmend gereageerd. Hieronder zal ik beknopt ingaan op de verschillende onderwerpen die voor u aan de orde zijn.

Pensioenfondsen en onzekerheid
Uit uw reacties meen ik te mogen opmaken dat u in grote onzekerheid verkeert hoe uw pensioen er in de naaste toekomst er uit zal zien. Zoals het er nu naar uitziet zal dit jaar uw pensioen niet gekort worden. Maar er ook hier geldt “garantie tot aan de deur”. Dit zijn extreem onzekere tijden en dat geldt dus ook voor u. Eerst pleeg ik enige recapitulatie. Het Nederlandse belegd pensioenvermogen bedroeg per eind 2019 1544,4 miljard euro bij een dekkingsgraad van 104%. Voor de meeste pensioenfondsen geldt een vereiste dekkingsgraad van 102%.

De hamvraag luidt: hoe zwaar is ons pensioenvermogen getroffen? Mijn schatting is dat door de coronakrach het totaal belegd vermogen thans geslonken is naar circa 1320 miljard euro, bij een dekkingsgraad van 88%. Door de krach zou 224 miljard ‘verdampt’ zijn, tijdelijk. Inmiddels veert de beurs weer op en dat zal ook ten goede kunnen komen aan uw pensioen. Wat blijft is dat het huidige stelsel onhoudbaar is. Het staat al lang in de steigers voor een hervorming naar een individuele opbouw. Als we op dit ongunstige moment hervormen, dan moet er fors geld bij om zo’n overgang mogelijk te maken. Klaas Knot, directeur van De Nederlandsche Bank, wenst als peildatum ‘einde dit jaar’ aan te houden om te beschouwen hoe pensioenfondsen er dan bijstaan. U hebt mij unaniem laten weten het wenselijk te vinden dat nu duidelijkheid wordt verschaft wat er wordt gereserveerd om ook pensioenen overeind worden gehouden, mocht de nood echt aan de man komen.

Geduld en afwachten
Nederland staat sociaal-economisch gezien in de overlevingsmodus. Thans wordt bepaald wie wel en wie niet zijn hand mag ophouden. Minister Wouter Koosmees zegt “we moeten helder zijn dat de noodopvang niet alle bedrijven kan redden”. Maar de financiële sluizen worden fors opengezet, dat is volkomen duidelijk. Er zijn de afgelopen twee weken bijna 100.000 aanvragen ingediend voor een Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) via het UWV. 1,5 miljard euro is overgemaakt aan 81.000 werkgevers. Gezien de bescheiden staatsschuld en het begrotingsoverschot heeft Nederland voldoende ruimte om een gedegen opvang te plegen. Wederom geldt echter dat de onzekerheid groot is. Wat gebeurt er als mocht blijken dat het aantal coronabesmettingen enkel is teruggelopen doordat we allemaal opgehokt zitten en corona helemaal niet weg is? Het gevaar bestaat dat we alle economische instrumenten nu hebben uitgespeeld en niets meer over hebben als er een tweede klap zou komen.

Kortom, welke opvang is er dan nog voor pensioenen als een downside risico wederom toeslaat? De radiostilte over pensioenen op dit moment voelt niet goed aan. We moeten toegeven dat er niet helemaal stilte is over pensioenen, want minister Koolmees meldt nu dat hij “druk is met de uitwerking van het Pensioenakkoord en dat dit vóór de zomer aan de Tweede Kamer gaat presenteren.” We zijn benieuwd. Maar daarmee zijn we er natuurlijk nog niet. Want dan gaan allerlei partijen hun commentaar leveren en duurt de onzekerheid nog wel even voort. Kortom, voor pensionado’s is het afwachten geblazen en geduld hebben.

Uw reacties
De teneur van u vat ik samen met een aantal quotes die tekenend zijn voor uw standpunten. “Ouderen moet niet accepteren dat zo de pensioenproblematiek achterin de rij staat. We moeten een vuist maken en op de trom slaan voordat het te laat is. We koersen af op een ‘perfect storm’. Er moet steviger worden opgekomen voor onze pensioenen. Kom nú over de brug, overheid!” Vóór de Coronacrisis was er gelegenheid om met pensioenhervormingen te komen. Nu dreigt een pensioenhervorming terwijl de portemonnee leeg is.

Enkelen zijn ook (terecht) bezorgd om de positie van de pensioenen van jongeren en ondernemers. “Ouderen realiseren zich dat jongeren wellicht meer moet lijden dan de huidige gepensioneerden die vinden dat ze het al zwaar hebben. Ouderen hebben geleefd in jaren van opbouw en goede sociale regelingen, daar wordt nu flink aan getornd. Waar de huidige gepensioneerden VUT hebben, zit nu 50+ op de reservebank met veel ervaring. Jongeren beseffen nog niet goed wat hun boven het hoofd hangt. Wij gepensioneerden gaan klappen opvangen van de huidige gepensioneerden, maar niet van generaties na ons. Bedenk dat onze generatie alleen maar welvaart heeft gekend, met pensioen op eindloonregeling, een VUT-regeling en vroegere AOW-datum. Ondernemers krijgen het voor hun kiezen!"

De Europese Unie
Een ‘hot issue’ is wat wij als Nederland moeten doen uit solidariteit met Zuid-Europese landen en met name Italië, Griekenland, Portugal en Spanje. De verdeeldheid binnen de EU is groot en de verdeeldheid erover in Nederland is dat ook. In dit soort tijden als de nood echt aan de man is, dan blijkt hoe de kaarten liggen. President Macron heeft gezegd dat de EU in elkaar stort als er niet meer solidariteit betracht wordt met landen die het zwaarst getroffen worden door het virus. “Dit is het moment van de waarheid, er is geen andere keus dan een noodfonds op te zetten waarin eurolanden gezamenlijke schulden zou uitgeven en daar ook gezamenlijk voor garant staat.” zegt hij. Dat betekent feitelijk dat Eurobonds worden uitgegeven. Mijn standpunt daarover heb ik gegeven.

Het drammen op eurobonds is contraproductief. Berlijn en Den Haag vinden solidariteit ook belangrijk, maar dat moet niet tot gezamenlijke schuldenuitgifte leiden. Het zou een grote stap zijn naar een politieke unie en dat wensen we absoluut niet. Het voortdurend daarop aansturen vanuit de Europese Commissie, vooral door Frans Timmermans en Ursula von der Leyen, maakt de tweespalt enkel groter. Mijn mening is dat de EU terug moet naar wat het ooit was: een statenbond. Ik zie dat echter niet gebeuren zodat ik helaas pessimistisch moet zijn over de overlevingskansen van de EU en de euro op langere termijn.

Unanimiteit
Ik gaf aan dat de verdeeldheid binnen de EU en Nederland groot is. Verdeeldheid is er bij u niet. Unaniem laat u mij weten het onaanvaardbaar te vinden dat onze regering wel solidair is met de zuidelijke landen, maar te zeer voorbijgaat aan de noden van gepensioneerden. “Gaat al dat geld naar de EU onze pensioenen schaden?” Men is unaniem dat Nederland uit de EU moet en uit de euro. “Het argument “als we Zuid-Europa niet steunen, dan gaan wij ook onderuit” is niet acceptabel. Als zó de kaarten liggen, dan snel uit de EU. Mediterrane landen overleven fundamenteel anders dan wij. Laat je niet langer gijzelen door Zuid, die bodemloze put.” Uit uw reacties krijg ik het gevoel dat u vindt dat te veel politici en wetenschappers voortdurend aandringen op (overmatige) zuidelijke solidariteit. Ik vind het opvallend dat er bij u in feite op alle onderwerpen die pensioen raken een grote mate van overeenstemming bestaat. Waar elders komen we dat tegen in onze samenleving?

Keuzeproblematiek in schaarste
Door het streven naar Europese solidariteit raken de eigen burgers te zeer losgezongen van politici en wetenschappers. Dat is te betreuren, want het komt de gemeenschapszin niet ten goede. Burgers wensen in de eerste plaats enige zekerheid over de eigen positie. Economie is een wetenschap die gaat over keuzes maken in schaarste. Welnu, als men meent dat politici de focus te zeer buiten de landsgrenzen legt, met belastinggeld dat door burgers voor de eigen noden is opgebracht, dan treedt erosie op in het vertrouwen. Uit uw reacties meen ik te mogen opmaken dat dit zich helaas bij u voordoet. Voor ieder is duidelijk dat een totaal EU-steunpakket van zo’n €2.000 miljard is opgezet, terwijl niet helder is wat er voor u klaarstaat.

Met u betreur ik dat er zo weinig in de politiek en in de media doorklinkt welke keuzes voor u gemaakt worden. Ik heb getracht dit verslag een landelijk dagblad gepubliceerd te krijgen, maar tevergeefs. Ik zal hiermee doorgaan omdat ik het een gerechtvaardigde strijd vind. Er staat ons voor dit moment weinig anders te doen dan af te wachten wat er uit het voorstel Pensioenakkoord komt. Vriendelijke groet,

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.