Overheid gaat boekje te buiten door vooraf te bepalen dat alleen zonnepanelen en warmtepompen subsidie krijgen
Ons land als besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid zien, maakt dat winst prevaleert en niemand zich verantwoordelijk voelt. Het resultaat is dat Nederland ook haar belangrijkste kapitaal in de uitverkoop doet: het volk.
Dat we ooit op het idee zijn gekomen Nederland als bv te zien, is desastreus. Een land is geen bedrijf. Een land is eerder een groot gezin. Als ouders ben je ervoor verantwoordelijk dat wordt voorzien in de basisbehoeften van je kinderen en in de benodigde ruimte daarvoor in het licht van overlevingskansen.
Dat is ook je taak als landsbestuurder. Als bestuur betekent dat dat je voor het volk dient te voorzien in: voeding, kleding, woning, beweging, ontspanning, slaap, verbinding en veiligheid in de breedste zin van het woord. In het huidige economische kader wil dat zeggen, dat mensen in staat dienen te worden gesteld, om op basis van verantwoordelijk handelen, voldoende tijd en geld te kunnen genereren voor de realisatie van die basisbehoeften. Zo kan elk mens zich ontplooien tot het volle potentieel dat hij heeft meegekregen. In welke mate dat ze bereid zijn dat te doen, is een keuze van het individu. Elke keuze heeft daarbij uiteraard consequenties.
Mensen de kans geven zich optimaal te ontwikkelen, wordt alleen verwezenlijkt als de overheid haar basistaak ter hand neemt, namelijk het creëren en borgen van de ruimte die nodig is om als individu de eigen verantwoordelijkheid te kunnen nemen over het eigen leven. Iedere verantwoordelijke ouder weet daarbij uit ervaring, dat met vertrouwen handelen en het bieden van een basisstructuur, de beste kansen biedt aan kinderen om op te groeien tot verantwoordelijke volwassenen met een gezonde dosis zelfvertrouwen en met oog voor de essentiële verbondenheid met anderen en de leefomgeving.
De realiteit is echter dat Nederland, net als vele andere landen, handelt vanuit wantrouwen, angst zaaien en straffen. Dat de samenleving zo is opgebouwd dat velen juist er beter van worden door hun verantwoordelijkheden te ontlopen, waardoor het verband tussen oorzaak (eigen handelen) en gevolgen niet meer ervaren wordt. Daarnaast houdt de overheid zich vooral bezig met symboolpolitiek en verbrand haar handen aan belangenverstrengeling.
Vele uitdagingen waarvoor de overheid zich geconfronteerd ziet, kunnen worden opgelost door haar kerntaak serieus te nemen en daarnaar te handelen. Een land als gezin zien, maakt ook direct duidelijk van hoe een cruciaal belang het is in elkaar te investeren.
Het is niet de taak van de overheid om eenzijdig bepaalde technologieën te subsidiëren en zo lobbyisten de vrije hand te geven, zoals bijvoorbeeld bij het klimaatbeleid. De overheid heeft zo bepaald dat zonnepanelen, windmolens, warmtepompen en elektrische auto’s in aanmerking komen voor subsidie. Terwijl ondernemers ook technologie ontwikkelen die energie-efficiënter, betrouwbaarder, minder milieubelastend is, niet concurreert met de voedselketen en waar het klimaat écht wel bij vaart.
De overheid gaat hier haar boekje te buiten door vooraf te bepalen welke technologieën wel en niet geschikt zijn. Het enige wat de overheid ten aanzien van uitvindingen dient te doen, is het milieu en de veiligheid in de breedste zin van het woord (ook op ethisch vlak) te garanderen. Daarnaast de openbare ruimte zo te structureren dat een gezond evenwicht blijft behouden tussen het voorzien in alle basisbehoeften van het volk. De rest dient overgelaten te worden aan de markt. Ondernemers dienen de speelruimte te krijgen om zelf te ervaren wat wel en niet doorontwikkeld dient te worden. Die vrijheid creëert een markt waarin de meest kwalitatieve uitvindingen de meeste overlevingskansen hebben en de onderlinge concurrentie daagt ook nog eens uit om het betaalbaar te houden.
Als daarbij consumenten de optimale ruimte krijgen van de overheid om zichzelf te ontplooien, kan daadwerkelijk sprake zijn van sturing door vraag en aanbod. Gewoonweg omdat ze dan voldoende middelen en ontwikkelingsmogelijkheden voorhanden hebben om te sturen op kwaliteit en dat tegen een betaalbare prijs.
Geld verdienen en hoe dat te doen ligt buiten het takenpakket van de overheid. Het is de taak van het volk. De overheid dient de voorwaarden te scheppen die mensen nodig hebben om zich te kunnen richten op het optimaal toerusten van zichzelf ten behoeve van gezamenlijk welvaartbehoud en -optimalisatie. Als je als mens de ruimte krijgt om je volledige potentieel aan te spreken, ben je van de grootste waarde voor jezelf, de ander, je land en het leefmilieu, nu en in de toekomst. De mate van concurrentiekracht en productiviteit ligt besloten in de mate waarin je het vertrouwen en de ruimte krijgt om je ten volle te ontwikkelen. Een overmaat aan bureaucratie en verantwoording draagt daaraan niet bij.
Er zullen maar weinig mensen zijn die de kantjes er van aflopen als ze op een eerlijke en rechtvaardige manier de kans krijgen om zichzelf te ontplooien. Als ze erop kunnen vertrouwen dat de overheid de benodigde ruimte met vertrouwen bewaakt en de spelregel van ‘oorzaak en gevolg’ handhaaft. Als je een scheve schaats rijdt, moet je in eerste instantie het voordeel van de twijfel krijgen dat je bedoelingen goed zijn. Desondanks dien je als mens te aanvaarden dat dit bepaalde gevolgen heeft. Daarbij hoef je dit niet direct te ervaren als een persoonlijke afrekening, maar simpelweg als het gevolg van de ‘oorzaak-gevolg’ regel die wij met elkaar hebben afgesproken.
Toen Hiddema aan het woord was in het Tweede Kamer debat over Michael P. werd al gauw duidelijk dat die regel met voeten werd getreden. Prioriteit werd gegeven aan de ‘gevoelens’ van bepaalde mensen in plaats van de veiligheid van de samenleving.
Het gevolg hoeft niet per definitie ontslag te zijn, maar kan ook afhankelijk van de situatie begeleiding zijn. Als je als ouder ziet dat je kind iets niet lukt, dan ga je met je kind ook samen onderzoeken waarom zaken gebeuren en hoe je dat in de toekomst kan voorkomen. Totdat jij én je kind erop vertrouwen dat hij in staat is verantwoordelijk te handelen. Waarom zou dit moeten ophouden als we zogenaamd ‘volwassen’ zijn. Niemand is alleswetend en -kunnend en dat mag dan ook bespreekbaar zijn. En als blijkt dat je ongeschikt bent voor een bepaalde taak, is dat een realiteit die aanvaard dient te worden.
De geestelijke gezondheidszorg loopt ook over van cliënten die belemmeringen ervaren in hun functioneren, omdat de overheid onvoldoende haar rol pakt. Ze betalen hiervoor als mens en als belastingbetaler een hoge prijs. In algemene zin worden mensen dankzij de marktwerking in de zorg als proefkonijn en geldezel te grabbel gegooid.
Dankzij het energielabel voor woningen, betaalt de minvermogende en worden de vervuiler met de grootste beurs met subsidies beloond. Als je minimaal een op de zeven woningen die alleen nog onrendabel te renoveren zijn, toch de verplichting oplegt om te verduurzamen en ook nog eens kort door middel van hogere energiebelasting en -tarieven, doe je aan forse kapitaalvernietiging. Een beschaafd land zou hiervoor een vrijstelling creëren en ervoor zorgen dat de ruimte wordt geschapen om deze huizen zo snel mogelijk te slopen en/of vervangen. Mede als dat je het Bouwbesluit simplificeert tot sec milieu- en veiligheidseisen, zodat binnen de bouw betaalbare innovatie de ruimte krijgt.
In het openbaar vervoer (OV) zou enkel de rentabiliteit van het gehéle Nederlandse OV-netwerk ertoe moeten doen. Immers als mensen vrijer zijn om zich te bewegen, komt dat ook de productiviteit en innovativiteit van een land ten goede en verlicht dat ook de druk op steden. Onvoldoende wordt de meerwaarde ingeschat van wonen op het platteland, waar je bijvoorbeeld als kind letterlijk meer ruimte en tijd hebt om bijvoorbeeld je fietsband te leren plakken.
In plaats van meer ruimte, worden mensen nog verder in hun vrijheid beperkt door een steeds hogere belastingdruk. Het enige wat de vakbond daarop kan verzinnen is het verhogen van het minimumloon. Daar heb je niks aan als de regels rond toeslagen niet meebewegen en versterkt ook nog eens de onwenselijke nivellering als alle andere lonen niet meestijgen. Hierdoor wordt de middenklasse nog sneller tot onderklasse gemaakt. We weten allemaal hoe het gaat in landen waar een middenklasse ontbreekt. Hebben we dan niks geleerd? Vrede blijft alleen gegarandeerd als welvaart bereikbaar is voor een meerderheid van de mensen. Het is de middenklasse, motor van de economie, die niet alleen ten aanzien van welvaart het verschil maakt, maar ook zorgt voor het behoud van ‘pais en vree’.
Vicki Van Lommel is milieudeskundige op het gebied van duurzaamheid, klimaat, energie en circulaire economie
