Ook de markten hebben pas achteraf gelijk

Op de website van Elsevier legt Carla Joosten uit dat een beetje druk op de ketel van de markten toch goed werkt. Italië wil serieus gaan bezuinigen, Spanje wil een rem op begrotingsoverschrijdingen in de grondwet laten vastleggen, en ook in Frankrijk maken ze ineens haast om hun economie op orde te brengen. Inderdaad, de tucht van de markt. Tegelijk betreurt zij het dat de markten zo lang hebben zitten slapen, waardoor Zuid-Europese landen zo lang hun spilzieke gang konden gaan.

Dat laatste is waar en relativeert datzelfde 'gelijk van de markt'. Als de markten altijd gelijk zouden hebben, was er nooit zo'n speculatieve luchtbel als op Wall Street ontstaan en hadden zij al veel eerder hun ongeduld met Zuid-Europa laten blijken. De markten zijn nuttig, en geven op elk moment een prijs aan, maar zij overdrijven sterk en diepgravers zijn het niet. Op hun best geven ze een trend aan, naar boven of naar beneden, maar je kunt je afvragen wat hun informatiewaarde nog is als ze zo snel op en neergaan als de laatste weken. Een uitspraak als 'de markten willen het' klopt dan ook niet. Markten willen niks, hoogstens politieke duidelijkheid, die er dan weer uit kan bestaan dat de politiek ook de marktbewegingen weerstaat. Zo wordt er stevig tegen de zuidelijke landen in de eurozone gespeculeerd, in de verwachting dat de politici dan zenuwachtig worden en de markten met nieuwe geldinjecties en Europese noodprogramma's hun zin geven. Als politici daaraan toegeven, zorgen de markten zelf voor het gebrek aan politieke ruggengraat en de financiële onzekerheid waaraan ze zo'n hekel hebben. Dan is het nuttig wanneer politici eens niet naar de hypernerveuze markten luisteren en gewoon hun eigen plan trekken, in hun eigen voor iedereen te behappen tempo.

Dat betekent uiteraard niet dat de Europese landen hun economieën niet op orde moeten brengen. Wie dat stelselmatig nalaat, betaalt uiteindelijk een prijs. Maar geloofwaardige saneringsprogramma's zijn er niet op stel en sprong. Zij moeten niet alleen worden afgekondigd, maar er moet ook draagvlak voor worden gevonden en zij moeten werkelijk worden doorgevoerd. En zelfs dan weet je niet of de juiste economische diagnose is gesteld. Of de kuur aanslaat, kan pas na verloop van tijd worden geconstateerd. Eigenlijk kan 'het gelijk van de markt' dus pas achteraf worden vastgesteld, wat alle toekomstgerichte praatjes van politici en economen verder relativeert. En het laatste woord is aan de historici, zeg ik er parmantig bij. Zij maken de eindbalans op en waarschuwen voor te hoge verwachtingen. Helaas betaalt dat slecht, want resultaten uit het verleden garanderen niks voor de toekomst en kunnen dus vrijelijk worden genegeerd. De markt beloont naast degenen die echt wat nuttigs te bieden hebben de bellenblazers en de luchtverkopers, en straft pas achteraf. En wie niks nuttigs in de aanbieding heeft, en geen bellen blaast of lucht verkoopt, komt altijd te laat en heeft het nakijken. Ik had dus een ander vak moeten kiezen. In een volgend leven ga ik economie studeren. Daar kun je alle kanten mee op, ook de verkeerde.