Onzichtbare muren

 

Een vrouw reist met een bevriend echtpaar naar een berghut in Oostenrijk. Het stel maakt een wandeling naar een nabijgelegen dorp, maar keert daar niet van terug. Wanneer de vrouw op weg gaat naar dat plaatsje, om erachter te komen wat er is gebeurd, stuit ze op een onzichtbare en ondoordringbare wand. Nader onderzoek leert dat haar hele buitenwereld van haar is afgesloten door deze barrière. Er rest haar niets anders dan haar leven verder te leiden, met om haar niets dan de natuur.

Het is zonder meer dapper te besluiten om van een dergelijk gegeven – uit het gelijknamige boek van Marlen Haushofer – te verfilmen. Zonder interactie met andere mensen, met een voortdurende gedachtenstroom als enige tekst. Dat vraagt om een sterke acteur, en die heeft regisseur Julian Pölsler voor zijn speelfilmdebuut gevonden in Martina Gedeck, die onder andere speelde in Oscar-winnaar Das Leben der Anderen. Haar tentoonspreiding van een arsenaal aan gevoelens, als vertwijfeling, angst, frustratie, berusting en pure levenskracht, draagt de voornamelijk in en om de berghut geschoten film. Na haar aanvankelijke ongeloof – het is ook een bizar gegeven, dat enig inlevingsvermogen van de kijker vereist – laat de vrouw zich lange tijd drijven op haar innerlijke dwang vast te houden aan de restjes beschaving die ze nog in zich heeft. Ze wil een mens zijn temidden van de natuur, verheven boven de hond, de katten en de koe waarmee ze samenleeft. Maar het totale gebrek aan noodzaak om zich te onderscheiden van de andere levende wezens , duwt haar langzaam maar onontkoombaar in de richting van een andere filosofie, waarin ze een onlosmakelijk deel wordt van het grotere geheel, zonder ego, zonder doel, zonder mening. De onzichtbare muren die ze in haar eigen leven heeft opgetrokken, zijn eindelijk verdwenen.

De ontwikkelingen vinden plaats in haar gedachten, die ze opschrijft tijdens de lange wintermiddagen waarin ze de hut niet kan verlaten. In voice-over begeleiden ze de beelden van haar dagelijkse bestaan: basishandelingen uitgevoerd in de spectaculaire schoonheid van de overweldigende natuur om haar heen. Die schoonheid, die even vanzelfsprekend als adembenemend is, wordt prachtig gevangen in uitgebalanceerde composities: weidse vergezichten, grimmige rotsen, sappig grasland, uitgestrekte luchten in alle voorstelbare kleuren en nuances, de maagdelijke sneeuw, landschappen doordrenkt van vruchtbaarheid, leven en dood.

De grootse beelden krijgen steun van klassieke muziek, soms episch, soms minimalistisch. De score wordt ook mooi ingezet om de binnenwereld van de vrouw te beschrijven: aanzwellende, dreigende grondtonen onderstrepen de angst en somberte waar ze soms ten prooi aan valt.

Het klinkt als een opgave, om honderd minuten door te brengen met een personage. Maar de tijd glijdt opmerkelijk gemakkelijk voorbij, zoals ze ergens in de film ook zegt. Voor wie wil is er genoeg te zien en te ondergaan, en een mooie levensles te leren. Die Wand is een geslaagd experiment, waarin vorm en inhoud een natuurlijke symbiose aangaan, met een even grote vanzelfsprekendheid als het wisselen der seizoenen, die zowel vergankelijkheid als de belofte van nieuw leven in zich dragen.

Kijk hier de trailer