Is het westen voorbereid op de val van het Syrische regime?
Voorspellen is lastig, vooral als het om de toekomst gaat, zo merkte de Amerikaanse honkbalcoach Yogi Berra terecht op. Toch was het niet al te gewaagd om, zoals uw columnist begin maart deed, te voorspellen dat de dagen van de Syrische dictator Bashar al-Assad geteld waren. De basis voor het voortbestaan van zijn regime was toen al zo smal dat het hooguit een kwestie van maanden leek voor hij zou moeten kiezen tussen vluchten en sterven. Als we de berichten van deze week mogen geloven, heeft de dictator inmiddels gekozen voor vluchten. Hij zou de hoofdstad Damascus hebben verlaten. Dat mag geen verbazing wekken, want in de buitenwijken van die stad wordt felle strijd geleverd tussen opstandelingen en Assad-getrouwe troepen. Tegelijkertijd wordt in het centrum door middel van bomaanslagen het bolwerk van het regime (letterlijk) afgebroken. Deze week werd Minister van Defensie Daoud Rajha het slachtoffer van een zelfmoordaanslag, nota bene in het gebouw van de Syrische veiligheidsdienst. Als Assad het lot van zijn Libische collega-dictator Gadaffi wilde vermijden, had hij dus geen andere keus dan de hoofdstad te ontvluchten. Volgens geruchten zou hij zich sinds donderdag ophouden in de aan de Middellandse Zee gelegen stad Latakia, een bolwerk van de Alawieten, de geloofsgemeenschap van de familie Assad.
Meer dan uitstel van executie biedt het echter niet voor het afbrokkelende regime. Dat is ook de conclusie die het Israelische veiligheidsapparaat heeft getrokken. De krant Haaretz berichtte deze week dat de Israelische legerleiding plannen heeft opgesteld voor de vernietiging van Syrische voorraden chemische wapens in de dagen na de val van het regime. Voor het voortbestaan van de joodse staat zou het immers levensgevaarlijk zijn als die wapens in handen zouden vallen van fundamentalistische soennieten of van Israëls belangrijkste bedreiging in de regio, Hezbollah.
Zelfs de Russische regering, die er alle belang bij had om de laatst overgebleven Russische machtsbasis in het Midden-Oosten overeind te houden, spreekt inmiddels openlijk over Assads onvermijdelijke vertrek. De Russische ambassadeur in Parijs, Alexander Orlov, had het in dat verband over een ordelijke machtsoverdracht. Het is, zeker uit Russische mond, een opvallend naïeve voorstelling van zaken. Van een ordelijke machtsoverdracht kan helemaal geen sprake zijn, ook al omdat de oppositie niet in staat is onmiddellijk op ordelijke wijze de macht over te nemen als ze dat al zou willen. Voor de hand liggender is dat eerst bloedig zal worden afgerekend met de handlangers van het oude regime. Pas daarna zullen de gedachten uitgaan naar het herstellen van rust en orde.
Aan het westen de uitdaging om de chaotische situatie na de val van het regime te gebruiken om het land in westers vaarwater te brengen. De val van de Assad-dictatuur biedt voorheen ongedachte strategische mogelijkheden. Iran zou geïsoleerd raken terwijl Hezbollah zijn belangrijkste militaire bevoorradingsroute kwijtraakt. Maar zon sprong voorwaarts kan alleen worden gemaakt als men het land uit de greep van islamitische fundamentalisten weet te houden. Laten we hopen dat ze dit beseffen in Washington, Londen en Parijs. Een dergelijke kans om een gunstiger geostrategische situatie in het Midden-Oosten te creëren zal zich namelijk niet snel weer voordoen.