Obama zaait onzekerheid over handelsverdrag met Europa

De Europeanen willen vaart maken. Het is de Amerikaanse president Barack Obama die een handelsakkoord in de weg zit.

De Belgische eurocommissaris voor Handel Karel De Gucht nam zondag bij Buitenhof de grootste misverstanden over het handelsverdrag dat Amerika en de Europese Unie willen sluiten nog eens weg. Het zal er niet toe leiden dat allerlei genetisch gemodificeerd voedsel uit de Verenigde Staten naar Europa komt. Los van het handelsakkoord is de vraag of we de groeiende wereldbevolking zonder dergelijke producten wel kunnen voeden, maar in Europa leeft enorme weerstand. Er komt hier voorlopig geen Amerikaans hormoonvlees in de schappen.

Eind vorig jaar sloot Europa nog een vergelijkbaar handelsakkoord met Canada waar ook meer genetisch gemodificeerd voedsel wordt geproduceerd en verkocht dan in Europa. Maar ook toen werd in het verdrag duidelijk gemaakt dat die producten de Atlantische Oceaan niet overkomen. De Canadese landbouw past zich nu deels aan naar de Europese maatstaven om toch te kunnen exporteren. Het ligt in de rede om aan te nemen dat de Amerikanen hetzelfde zullen doen.

Het is verder niet de bedoeling, zei De Gucht, dat veiligheidseisen die nu gelden voor bijvoorbeeld Europese auto's worden afgezwakt. Er zijn verschillen tussen de Amerikaanse en de Europese regels, maar die hebben dikwijls hetzelfde doel. Wat de twee handelsblokken moeten doen is de regels harmoniseren, opdat fabrikanten geen twee versies van dezelfde auto meer hoeven te produceren. Dat levert winst op en zou dus moeten leiden tot goedkopere auto's.

Het voornaamste probleem zit 'm dan ook niet bij de Europeanen, ook al liggen de Fransen af en toe dwars. Het zijn eerder president Barack Obama en zijn Democraten die het akkoord hinderen.

Obama heeft in zijn eerste ambtstermijn bitter weinig gedaan om de wereldhandel vrijer te maken. Sterker, hij schortte een aantal vrijhandelsverdragen die door zijn Republikeinse voorganger waren onderhandeld drie jaar lang op onder druk van de vakbonden en leden van zijn eigen partij. Hij klaagde over Amerikaanse bedrijven die "banen en winst naar het buitenland" exporteerden. Hij vond dat ondernemingen die banen "terug" naar Amerika brachten, moesten worden gesubsidieerd -- ten kosten van concurrenten die in het buitenland zaken doen. Hij riep zelfs op tot een "nieuw economische patriottisme" waardoor het leek alsof Obama handel als een zero-sum game zag: de winst van de een is noodzakelijkerwijs het verlies van de ander.

Het mooie van handel is juist dat beide partijen profiteren en dat wijzen alle voorspellingen over het transatlantische handelsverdrag ook uit. Dat zou uiteindelijk ieder jaar meer dan 70 miljard euro extra economische groei moeten opleveren, wat voor heel Europa neerkomt op een half procent per jaar.

De handel tussen de Europese landen en de Verenigde Staten is nu al goed voor meer dan 2 miljard euro per dag. Met zo'n 800 miljoen inwoners is het de grootste markt ter wereld.

Obama lijkt tot inkeer te zijn gekomen en pleit nu ook voor een handelsverdrag met de Europese Unie. Maar zijn achterban is niet overtuigd. De Democraten in de Senaat, waar zij in de meerderheid zijn, weigeren hem vooralsnog de nodige macht te geven om een handelsverdrag te onderhandelen.

In eerdere handelsbesprekingen kreeg de Amerikaanse president zogenoemde "fast-track" bevoegdheid van zijn parlement. Dat stelde hem in staat een akkoord te onderhandelen wat vervolgens aan het Congres werd voorgelegd met de simpele vraag: bent U er voor of bent U er tegen?

Zonder zo'n bevoegdheid kan het Congres zich met de onderhandelingen gaan bemoeien en dat zou het sluiten van een akkoord wel erg lastig maken.

Hetzelfde zou gelden wanneer alle Europese landen zich apart in het proces mengen. Net zoals ieder Europees land eigen (vermeende) belangen heeft, komt iedere lid van het Amerikaanse Congres op voor de belangen van zijn of haar staat of kiesdistrict. Een parlementariër uit een district met een grote Lockheed Martin-fabriek wil waarschijnlijk liever niet dat Europese bedrijven voortaan mogen meedingen op aanbestedingen van de Amerikaanse overheid, net zoals de Fransen liever niet hebben dat de Amerikanen in de toekomst meer wijn naar Europa exporteren.

In Europa is afgesproken dat de Europese Commissie namens alle lidstaten de onderhandelingen voert. Aan het einde van de rit moeten zowel het Europese Parlement als de lidstaten met het akkoord instemmen. De kans dat die het verdrag dan alsnog verwerpen, is klein.

Obama zou dezelfde bevoegdheid moeten opeisen. Het is nota bene zijn eigen partij die dwarsligt. Als hij er inmiddels echt van overtuigd is dat meer handel goed is voor de Amerikaanse economie, kan hij deze kans niet laten schieten.