Nederlandse kiezer blijft weg bij Europese verkiezingen

Slechts 37% van de Nederlandse kiezers heeft donderdag de weg gemaakt naar de stembus voor de Europese verkiezingen. Hoewel de officiële uitslag pas zondag bekend wordt gemaakt in verband met Europese regelgeving, lijkt het erop dat de pro-EU partij D66 de meeste stemmen heeft gehaald van alle deelnemende partijen. Ook al ben ik het hartgrondig oneens met het EU-federalisme van D66, wil ik hen daar toch mee feliciteren.

Daarentegen heeft ter linkerzijde de eurokritische SP juist gewonnen en is nu groter dan de PvdA. Het CDA verliest ook, maar doet het relatief goed en komt waarschijnlijk net als D66 uit op vier zetels in het Europese parlement. Ook de eurokritische partijen ChristenUnie-SGP en de Partij voor de Dieren, hebben goed gescoord. Nieuwkomer Artikel 50 (anti-EU) haalt waarschijnlijk nét geen zetel en gaat zich vermoedelijk richten op verkiezingen voor het nationale parlement in 2017 (of eerder).

Volgens D66-leider Alexander Pechtold is de uitslag een teken dat de Nederlandse bevolking een pro-EU koers steunt. Dit lijkt mij een moeilijk te rechtvaardigen standpunt, temeer daar twee derde van de kiezers niet eens is op komen dagen, waarmee juist wordt aangetoond dat de EU helemaal niet leeft bij de Nederlandse kiezer.

De PVV lijkt de grote verliezer te zijn, hun aandeel in de stemmen daalde van 17% in 2009, naar 12,2% nu (van vijf naar drie zetels in het Europese parlement). De nederlaag van de PVV lijkt een duidelijk signaal dat de politieke koers van Wilders die alsmaar radicaler wordt, niet gedragen wordt door de Nederlandse bevolking. Ook de Europese samenwerking van Wilders met dubieuze partijen als Front National, Vlaams Belang en de Oostenrijkse FPÖ wordt duidelijk niet gesteund door de Nederlandse bevolking. Opvallend veel PVV kiezers zijn dit keer thuis gebleven, een teken dat Wilders te radicaal is geworden voor zijn eigen achterban.

D66 heeft dit keer gescoord met populistische standpunten zoals het verlagen van bel- en stroomtarieven, maar vertelt er niet bij, dat de rekening voor het in standhouden van de “one-size-fits-all” euro, de komende jaren tot grote hoogte zal stijgen. Volgens deskundigen zoals Jean Wanningen is er inmiddels al sprake van -grotendeels ongedekte- garantstellingen door Nederland aan diverse Europese noodfondsen ten bedrage van ruim  200 miljard (!) euro, en de teller loopt nog door.

Dit zal ongetwijfeld inhouden, nog meer lastenverzwaringen in de komende jaren, of het wegwerken van de schulden middels een hogere inflatie, waardoor de Nederlandse spaarder benadeeld zal worden. We zullen daarom pas in de komende jaren kunnen concluderen, hoe groot het draagvlak in Nederland daadwerkelijk is voor de euro muntunie en de daaraan gekoppelde Europese federale staat in wording. 

Voor de komende weken, lijkt het mij vooral interessant om te zien welke conclusies de PVV zal trekken uit de derde verkiezingsnederlaag op rij. Mogelijk zal Wilders tot de conclusie komen dat de radicalisering van de partij (zich uitend in de “minder, minder”-kretologie en de samenwerking met dubieuze partijen als Front National, FPÖ en Vlaams Belang), een verkeerde stap is geweest.

Hoewel het bijna onmogelijk lijkt, wil ik niet uitsluiten dat Wilders op zijn schreden zal terugkeren. Om dat op een geloofwaardige wijze te doen, zal hij een aantal van zijn eigen uitspraken publiekelijk moeten terugtrekken en ook schoon schip maken in zijn eigen partijtop (dat wil zeggen de meer radicale elementen daarin opzij schuiven). 

Met een publiekelijk “mea culpa” en een duidelijk andere lijn inzake minderheden, zou Wilders misschien een deel van zijn huidige aanhang verliezen, maar daarentegen wél in staat zijn om te gaan praten met UKIP in Engeland, de grote winnaar van de Europese verkiezingen aldaar. De huidige Nederlandse partner van UKIP in Nederland, Artikel 50, en de PVV zouden misschien kunnen praten over samenwerking, al denk ik dat dit alleen zin heeft bij een fundamentele koerswijziging van de PVV.

Zoals Arwin van Wermeskerken eerder deze week helder analyseerde op DDS, is het bovendien nog maar de vraag hoe serieus het anti-EU standpunt is van Marine Le Pen, aangezien Frankrijk vele miljarden aan landbouw subsidies zal moeten opgeven bij het daadwerkelijk verlaten van de EU. Daarnaast is het Front National een sterk protectionistische partij en het is de vraag of Nederland als handels- en exportland, iets te winnen heeft bij een protectionistisch beleid in Europa. Ik denk het niet!

Het is daarom interessant voor de politiek geïnteresseerden, om goed te volgen welke bewegingen de komende tijd plaats zullen vinden binnen de PVV. Als de PVV op de huidige koers verder gaat, dan moet er vroeg of laat meer ruimte komen in het politieke speelveld voor een liberale eurokritische partij zoals Artikel 50, lijkt mij. Het is dan wachten op een omslag in de publieke opinie. Die zal ongetwijfeld komen bij de volgende financiële dip in Europa.