In haar persbericht van gisteren heeft De Nederlandsche Bank (DNB) aangegeven dat de kapitaalbuffers van de grote systeembanken verder omhoog moeten. Hogere buffers moeten voorkomen dat banken failliet gaan of, zoals de laatste jaren het geval is geweest, moeten worden gered met belastinggeld. De banken krijgen tussen 2016 en 2019 de tijd om hun buffers te vergroten. De eis van DNB is mogelijk door nieuwe Europese regelgeving, de Implementatiewet CRR/CRD IV, ingesteld om de weerbaarheid van belangrijke banken op te krikken. Die implementatie wet die het opleggen van buffers mogelijk maakt, is vorige week door de Tweede Kamer aangenomen en zal na goedkeuring door de Senaat in werking treden.
Volgens DNB vervult de omvangrijke Nederlanse financiële sector een vitale rol in de economie en het is daarom dat het belangrijk is dat de 'weerbaarheid' van de systeembanken vergroot wordt. DNB:
"Systeembanken hebben een centrale plaats in het financiële stelsel. Een faillissement van een dergelijke sterk met de economie vervlochten bank zou onaanvaardbaar hoge risicos en kosten met zich meebrengen voor het financiële stelsel en de reële economie. De systeembuffers vergroten de weerbaarheid en verkleinen daarmee de kans op faillissement van systeembanken."
Onze bankensector is met een omvang van ruim vier maal het jaarlijkse BBP (Bruto Binnenlands Product) namelijk een stuk groter dan het Europese gemiddelde (dat is ongeveer drie keer het BBP, red.). ING en Rabo bijvoorbeeld zijn elk al goed voor 1 keer ons BBP. Bovendien is de concentratiegraad hoog: de grootste banken domineren de sector in belangrijke mate, waardoor de impact op de economie extra groot is, mocht het bij een of meerdere systeembanken fout gaan. Deze operatie kan natuurlijk niet los worden gezien van de door de ECB en EU opgestelde 'Asset Quality Reviews' en de daarop volgende stresstesten voor Europese systeembanken, die dit jaar gehouden zullen worden in het kader van de eerste pijler van de Europese bankenunie. Niettemin had DNB al in 2011 aangekondigd om de buffervereisten voor systeembanken te verhogen met 1 tot en met 3 procent voor de 'risico gewogen' activa, dat wil zeggen dat er gekeken wordt of de dekking van de activa voldoende is voor de uitstaande lening. Een heidens karwei, omdat bij een ingebreke stelling van bijvoorbeeld een woninghypotheek, de liquidatiewaarde geldt en die ligt uiteraard altijd lager dan de gangbare marktwaarde, die overigens al jaren een dalende trend vertoont. Probleem is dat natuurlijk niemand precies kan aangeven hoeveel lager die liquidatiewaarde is.
Niettemin heeft DNB gisteren bekend gemaakt welke percentages per bank zullen gelden ter versterking van hun buffers. In hun
DNBulletin schrijft de centrale bank:
"Omdat de drie grootbanken zo systeemrelevant zijn heeft DNB besloten hen een extra buffer van 3% van de risicogewogen activa aan te laten houden. Voor SNS Bank zal dit 1% zijn, omdat de bank om bovenstaande redenen minder systeemrelevant is dan de grootbanken. Banken mogen deze buffers tussen 2016 en 2019 geleidelijk opbouwen. De buffervereisten komen bovenop de andere kapitaaleisen in de Europese regels die beogen banken weerbaarder te maken. Hiermee zal het kernkapitaalniveau (het kapitaal van de hoogste kwaliteit) in de toekomst op ten minste 10% van de risicogewogen activa komen te liggen voor de drie grootbanken en op 8% voor SNS Bank. Deze percentages kunnen in de praktijk nog verder oplopen wanneer sprake is van excessieve kredietverlening en vanwege kapitaalopslagen uit hoofde van de tweede pilaar risicobeoordeling. Als de winsten van banken de komende jaren meegroeien met de huidige macro-economische vooruitzichten, dan zijn zij naar verwachting in staat aan alle eisen te voldoen en kunnen zij de kredietvraag accommoderen."
Waar de systeembuffers vooral gericht zijn op het voorkomen van faillissement van individuele systeembanken, werkt DNB op zowel nationaal als internationaal niveau ook aan aanvullende maatregelen, die bedoeld zijn om de gevolgen van een eventueel faillissement van een bank zoveel mogelijk te beperken. Zo stellen zowel het ministerie van Financiën als DNB op dit moment 'resolutieplannen' op die ervoor moeten zorgen dat banken straks 'geruisloos' kunnen worden afgewikkeld bij een faillissement. Op 1 januari 2016 treedt dan de zogenaamde bail-in in werking voor Europese systeembanken. Het is de bedoeling dat binnen een termijn van 8 jaar (was 10) een reservepot wordt gevormd van 55 miljard euro om eventuele gaten in de balansen van Europese systeembanken op te vullen, zodat er geen beroep hoeft te worden gedaan op kostbaar belastingbetalers geld.
Er is veel kritiek van insiders op de hoogte van dit 'afwikkelfonds'. Volgens de Nederlandse econoom Willem Buiter bedragen de tekorten van de Europese systeembanken tussen de 1000 en 3000 miljard. Weer
anderen becijferen het bedrag dat nodig is om de Europese systeembanken te herkapitaliseren op 770 miljard euro. Hoe dan ook, een bedrag van vijf-en-vijftig miljard is dan natuurlijk een schijntje, misschien net voldoende om één van de 128 systeembanken te redden. Maar natuurlijk heeft de EU het ESM nog... Overigens schat de Nederlandse Vereniging van Banken in, dat de bijdrage van de Nederlandse bankensector aan dat resolutiefonds
4,5 miljard euro bedraagt. Hiervan moet in het eerste jaar (2016) al direct 40% gestort worden ofwel 1800 miljoen; het volgende jaar nog eens 900 miljoen en daarna nog zes jaar lang elk jaar 300 miljoen euro. En u gelooft dat de banken dat niet zullen doorberekenen?
Ook is er nog geen oplossing voor de uitstaande (grotendeels ongedekte) garanties die de eurozonelidstaten aan elkaar hebben verstrekt in het kader van de eurocrisis. Voor Nederland alleen al gaat het om een bedrag van ruim 200 miljard aan ongedekte garanties aan de zuidelijke eurolanden. Het afwikkelfonds van 55 miljard is dus veel en veel te klein om al die garanties af te dekken.
Kortom, alle plannetjes en berichten over het vrijwaren van de belastingbetaler zijn voornamelijk voor de bühne. Alle mooie woorden van Eurogroep voorzitter Dijsselbloem ten spijt.
Hier vindt u een overzicht van mijn columns en u kunt mij hier volgen op Twitter. 
