Naomi Klein: 'Ofwel redden we de aarde, ofwel het kapitalisme'

In de Belgische Standaard verscheen een uitgebreid interview met Naomi Klein van de hand van Marc Reynebeau. Ik pik er een aantal elementen uit.

Voor de Canadese schrijfster en activiste Naomi Klein is het persoonlijke op een intieme manier politiek. Naar eigen zeggen voelde ze, zoals haast iedereen, al lang aan dat het de verkeerde kant uitging met de aarde en het klimaat. [Noot HL: Haast iedereen? Flauwekul.] Daar hield ze vooral een onbestemde melancholie aan over. Tot ze een kind wilde en problemen had om zwanger te raken – ze vertelt het uitvoerig in haar nieuwe boek 'No time'. Verander nu voor het klimaat alles verandert. Ze vond de oorzaak ervoor in de milieuverontreiniging, die dan weer alles te maken had met de afhankelijkheid van de economie van fossiele brandstoffen. Met als gevolg een almaar stijgende uitstoot van broeikasgassen, die verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde, die de poolkappen doet smelten, hier koudegolven en daar hittegolven in de hand werkt, stormen en overstromingen veroorzaakt op de ene plek en uitzonderlijke droogte elders. ...

[Het] probleem ligt in het hart van wat ze, vanuit het Noord–Amerikaanse perspectief, het neoliberalisme en het marktfundamentalisme noemt. Er valt nog te veel te verdienen aan de onontgonnen fossiele brandstoffen.

Noot HL: Ja zeker. En ze zijn bovendien betaalbaar voor de gemiddelde consument. In ieder geval véél goedkoper dan zogenoemde hernieuwbare energiebronnen. Dus waarom de indruk wekken dat de samenleving daardoor wordt benadeeld?

Klein ziet er een ideologie in vorm krijgen: die van de permanente economische groei en wat ze met een neologisme het extractivisme noemt: het domineren van de aarde, om er de rijkdommen uit te halen voor eigen profijt. Daarom vindt ze het tijd voor een nieuwe wereldvisie, ‘een kijk die uitgaat van regeneratie en vernieuwing in plaats van overheersing en uitbuiting.’ Daarom moeten, om de aarde te redden, voor Klein het kapitalistische systeem, en vooral het denken waarop het steunt, op de schop. De ondertitel van de oorspronkelijke editie van haar boek stelt het met zoveel woorden: ‘het kapitalisme’ staat tegenover ‘het klimaat’.

Noot HL: Het kapitalisme, ofwel de markteconomie, heeft grote welvaart gebracht voor een groot deel van de wereldbevolking en doet dat nog steeds. Betaalbare fossiele energie was en is daarbij een onmisbaar element. Het gebruik daarvan leidde tot verhoogde uitstoot van CO2. Dat dit tot opwarming van de aarde zou leiden, is nooit overtuigend aangetoond. De opwarmings'pauze' of hiatus, die nu al 18 jaar duurt, terwijl de CO2–concentratie in de atmosfeer sterk is gestegen, doet vermoeden dat de invloed van CO2 op de temperatuur tot dusver sterk is overschat.

Met 'No time' neemt Naomi Klein het dus niet alleen op tegen erg invloedrijke economische krachten en gevestigde politieke ideeën die van zichzelf stellen dat er voor hen ‘geen alternatief’ bestaat. Ze is ook weinig enthousiast over wat ze Big Green noemt, de milieuverenigingen die maar wat in de marge sleutelen zonder het bredere plaatje te zien, opportunistische ondernemers als Richard Branson, voor wie ecologische zorg vooral het eigen imago moet dienen, of wetenschappers die hopen dat de klimaatverandering met enige geo-engineering (genre: het zonlicht temperen) best te milderen valt. ...

Het zijn soms (maar niet altijd) goedbedoelde ideeën, aldus Klein, maar ze gaan het echte probleem uit de weg. Is ze weinig concreet over de economische orde die ervoor in de plaats moet komen, zeker is dat ze daar een progressieve agenda aan koppelt, met meer overheidsregulering en respect voor ieders sociale en culturele rechten. ...

Naomi Klein is ook kritisch over de milieubeweging.

Reynebeau:

Waar heeft voor u de klassieke milieubeweging gefaald?

‘Voor Big Green is de klimaatverandering maar een probleem tussen de vele andere. Het moet soms concurreren met andere problemen om aandacht te krijgen. De groenen kunnen proberen de mensen nog wat meer angst voor de toekomst aan te jagen, maar dan nog zal het klimaat altijd verliezen. Europa weet dat maar al te goed: ecologie was heel trendy tot de crisis van 2008, en toen was het voorbij. Het klimaat zal nooit winnen van de economie. Het interessante aan dit project van klimaatgerechtigheid [Noot HL: Wat moet men zich daarbij voorstellen?] is dat het mensen niet vraagt om te kiezen, aangezien het de blauwdruk is om een nieuwe economie [Noot HL: Welke blauwdruk?] op te bouwen en zo direct de band legt met arbeid, gezondheid, onderwijs en alles wat voor mensen van belang is.’ [Noot HL: ???]

En wat met de politieke besluiten van de top?

‘De aard van de daar gemaakte beloften, net als die even later op de G20 en de EU–top, bevestigt de centrale stelling van het boek: dat er een conflict bestaat tussen de politieke realiteit en de fysische realiteit. Zeker, er zijn politieke doorbraken, maar ze zullen nooit volstaan om zelfs maar de opwarming van de aarde tot twee graden te beperken. Daar is een veel radicalere ingreep voor nodig.’ ...

Noot HL: Waarop baseert Naomi Klein die gedachte? Zie hierna.

[Het] wordt wel duidelijk hoezeer dit economische systeem op zoveel vlakken faalt. Als het enige probleem zou zijn dat de zeespiegel gaat stijgen, dan zouden we het niet als urgent ervaren. Maar nu blijkt dat dit denken de oorzaak is van zoveel crises waarmee mensen worden geconfronteerd, dat klimaatverandering de lijm kan worden voor een zeer brede progressieve coalitie – en ze geeft ons ook een deadline.’

Noot HL: Volgens de meest nauwkeurige metingen stijgt de zeespiegel tot dusver met ongeveer 20 cm. per eeuw. Er is geen versnelling vastgesteld. Dat is niet bepaald iets om ongerust over te zijn. Ondanks decennialange waarschuwingen dat het vijf voor twaalf zou zijn, zijn er tot dusver geen slachtoffers van klimaatverandering gesignaleerd. Hoe klimaatverandering dan de lijm zou kunnen zijn voor een zeer brede progressieve coalitie is een raadsel.

Dan blijft nog de vraag naar het mobiliseren en organiseren van al die mensen. Voorlopers van de massabeweging die u voorstelt, zoals Occupy Wall Street of de Indignados, zijn toch met een beperktere agenda op niets uitgedraaid?

‘Onderschat toch maar niet het radicale karakter van hun programma. Ik denk ook niet dat ze dood zijn. Ze doorlopen verschillende fasen, zoals ik ook heb kunnen zien in de klimaatmars in New York in september. Bewegingen gaan op en neer, trekken zich terug om zichzelf te evalueren, leren uit hun fouten ...’

Noot HL: De decennialange ervaring met dit soort bewegingen, bijvoorbeeld vanaf 'les 'évènements de mai 1968' in Parijs, leert toch dat zij langzamerhand als een nachtkaars uitdoven en/of door onderlinge verdeeldheid uit elkaar vallen.

Lees verder hier.

Ook in Nederland mocht Naomi Klein zich in de aandacht van de media verheugen. (Zie en beluister hier, vanaf 12.00.) Al wandelend over het strand bij Wijk aan Zee met interviewer Twan Huys, mocht zij de grijsgedraaide plaat van de klimaatalarmisten weer afdraaien: meters zeespiegelstijging, waardoor hele steden worden verzwolgen, toenemende weersextremen, een opwarming van 4–6 graden, mislukte oogsten, kantelpunten enz. enz. Echter, de realiteit wenst zich tot dusver niet aan dit soort onheilsprofetieën te conformeren.

Volgens haar overlapte de beweging van ontkenners van klimaatverandering bijna voor 100% de extreem rechts conservatieve vrije–marktbeweging in de VS.

Alweer een vertegenwoordigster van het policorgilde die onweersproken mag leeglopen op onze staatstelevisie en vanuit een gevoel van morele superioriteit schofferende opmerkingen mag maken over andersdenkenden, zonder dat daarover kritische vraagjes worden gesteld door de interviewer. Integendeel, hij knikte begrijpend – immers, ons soort mensen onder elkaar, toch!?

Uit haar eerdere boek 'No Logo', weten we dat Naomi Klein licht beïnvloedbaar is. Zo schreef Katharine Viner in 'The Guardian' over haar:

Bron hier.

Evenals zij zich destijds heeft laten verleiden door de verlokkingen van Barbie en Lacoste, heeft zij zich thans weer laten bedotten door de klimaatpropaganda van het VN–klimaatpanel (IPCC).

Er kan niet voldoende worden beklemtoond dat de boodschap van het IPCC van een nakende catastrofale opwarming van de aarde, weinig met wetenschap heeft te maken. Weliswaar is die boodschap verpakt in dikke rapporten en een imponerend omhulsel van cijfers, formules, grafieken en modellen, die haar de schijn van wetenschappelijkheid verlenen, maar als men die verpakking verwijdert, blijken de beweringen van het IPCC slechts te berusten op niet–gevalideerde klimaatmodellen, die geen van alle in staat bleken de huidige opwarmings'pauze' of hiatus te voorspellen (beter: projecteren). M.a.w. het is niet meer dan nattevingerwerk.

De kosten van het klimaatbeleid dat daarop is gebaseerd, worden voor de westelijke wereld op 1 miljard per dag geraamd. Het klimaateffect daarvan is niet aantoonbaar. 'All pain and no gain.'

Wanneer dringt het nu eens tot de media door dat al dat klimaatgedoe niet meer dan loos alarm en massapsychose is?

Op 21 november is Frans Sluijter na een kort ziekbed overleden.

Frans Sluijter was emeritus hoogleraar theoretische natuurkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven.

Hij volgde de discussies over windenergie en de (eventuele) klimaatverandering met grote aandacht en scepsis. Hij was een trouw bezoeker van bijeenkomsten van de Groene Rekenkamer, waarbij hij altijd zonder enig voorbehoud, maar op een zeer evenwichtige en beheerste wijze van zijn kritische opvattingen liet blijken. Zijn bijdragen aan de discussies waren gebaseerd op zijn grote deskundigheid en grondige kennis van de materie. Frans werd echter niet alleen gewaardeerd om zijn inhoudelijke kwaliteiten, hij wist in discussies ook altijd de juiste toon en het evenwicht te vinden.

Frans heeft verschillende zeer gewaardeerde gastbijdragen aan DDS geleverd. Wij zullen hem missen.

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.