Moeten we hopen op een Brexit?

Er werd nog aan toegevoegd of ik hoopte op een soort 'verelendung'. Over dat laatste kan ik kort zijn: natuurlijk niet! Maar als de problemen met de euromunt niet snel en effectief worden aangepakt, dan is het niet de vraag óf, maar wanneer die Europa wijde 'verarming' optreedt.

Nu heeft het over het algemeen weinig zin om te gaan 'speculeren' over mogelijke politieke gevolgen in het algemeen, dat speculeren kun je beter aan sommige politici overlaten, die zijn daar vaak zeer bedreven in. Maar het is natuurlijk evident dat Groot-Brittannië in een totaal andere positie verkeert dan bijvoorbeeld Duitsland of Nederland. Niet alleen voert het land de euro niet (thank God they would say), ook doet Groot-Brittannië niet mee aan de groteske garantstellingen en transferbetalingen uit hoofde van de Europese noodfondsen. En, last but not least, het land maakt geen deel uit van de Schengen zone. De Britten verkeren dus -gelukkig voor hen- in een heel andere positie dan wij.

Het land is ook sterk gericht op de VS en de voormalige Britse Gemenebestlanden, the Common Wealth of Nations. Dat is ook niet verwonderlijk, want men spreekt er dezelfde taal, wat natuurlijk een zeer belangrijke factor is voor een vruchtbare economische en politieke samenwerking. Het verwondert dan ook niet, dat de Bank of England vandaag meldde dat de economische groei van het land dit jaar wordt verhoogd van 2,8% naar 3,4%. Dat zijn hele andere cijfers dan de magere 0,1% groei die dit jaar voor Nederland voorzien wordt (als dat al gehaald wordt, hetgeen ten zeerste betwijfeld kan worden). Desalniettemin willen de Britten nog méér vrijheden, nóg losser van de EU. Cameron wil de Britse voorwaarden van het Britse lidmaatschap met de EU 'heronderhandelen', dat wil zeggen: minder geld afdragen. Immers, de tweede wet van de eurodynamica geldt hier: 'de EU heeft altijd meer geld nodig, nooit minder'. Hoe vallen deze zaken met elkaar te rijmen?

Het antwoord daarop luidt kortweg: niet. Toch wil de EU Groot-Brittanië niet kwijt, want dan valt hun imperialistische droom uiteen. Ook Obama, Japan en China drongen er destijds bij Cameron op aan dat zijn land vooral lid moest blijven van de EU. De euro zal daarbij geen rol hebben gespeeld, want de Britten hebben hun pond. Dat we dit even goed noteren. Maar Cameron wil 'betere voorwaarden'. Hij voelt natuurlijk de hete adem van het eurosceptische UKIP in zijn nek, die pleit voor een Brexit. Want ondanks het feit, dat de Britten niet meedoen aan de omvangrijke eurozone steunfondsen, is Groot-Brittannië, net als Nederland, vanzelfsprekend veel beter af als het bevrijd wordt van de knellende banden en regelzucht van deze Schuldenunie, die niet alleen voor massale (en blijvende) werkloosheid in Zuid-Europa heeft gezorgd, maar ook voor een (politiek) onaanvaardbare transfer van goed geld naar kwaad geld. De eerste wet van de eurodynamica geldt hier ook: 'in de EU stroomt het geld altijd van Noord naar Zuid'.

In de bundel 'Re-negotiation, reform and referendum: does Britain have an EU future?', van de denktank European Policy Center, wijzen Jan Marinus Wiersma en Adriaan Schout van het Instituut Clingendael op de grote verschillen tussen Groot-Brittannië en Nederland, waar het gaat over de houding die beide landen aannemen tegenover de rol en de taken, die de EU zou moeten vervullen. Daar waar Groot-Brittannië de taken van de EU en de Europese Commissie fundamenteel ter discussie wil stellen, doet de huidige regering van Rutte II aan schijndiscussies over het terughalen van bevoegdheden onder het mom van 'subsidiariteit'. Maar de rol en de taken zelf worden door dit kabinet niet ter discussie gesteld: Nederland moet opstomen in de 'Europese vaart der volkeren', ofschoon de notie van 'an ever closer union' verlaten werd. Maar dat was meer een schamele poging om de sterke en almaar groeiende euroscepsis in ons land te kalmeren en gerust te stellen. Waarschijnlijk tevergeefs, maar dat terzijde.

De positie van de huidige Nederlandse regering, zo schrijven Wiersma en Schout, is er een die de macht van de EC vergroot (ten koste van die van het Europees parlement) onder gelijktijdige vermindering van de overbekende 'Brusselse bemoeizucht'. Zij verwijzen daarbij naar het stuk van minister Timmermans van BUZA in de Financial Times, waarin deze pleitte voor een kleinere Commissie met vergaande bevoegdheden op hoofdzaken en waarbij onbenulligheden door de nationale parlementen afgehandeld zouden kunnen worden. Dat wil zeggen: de EC neemt het budgetrecht van ons nationale parlement over en is de baas over ons geld, onze grenzen en onze soevereiniteit (alleen zegt Timmermans dat er niet bij). Wat hij er wel bij zegt is, dat een Verdragswijziging 'niet nodig' is, dit in tegenstelling tot Cameron.

Natuurlijk staat Groot-Brittannië heel anders in de EU dan Nederland. Niet alleen doordat de Britten niet meedoen aan de euro, de noodfondsen (zij zijn dus ook geen lid van de Eurogroep) en 'Schengen', maar ook omdat hun belangen niet parallel lopen met de onze. Er zijn vanzelfsprekend ook gedeelde belangen, maar de verschillen zijn groter. De Nederlandse regering heeft ingezet op het voorkomen van Verdrags wijzigingen, gaat niet voor opt-outs op immigratiegebied en de VVD van Rutte is principieel tegen referenda, omdat zij geloven in een 'representatieve' democratie. Hoe groot die representativiteit nog is, met de ruime halvering van de coalitiepartijen in de peilingen van het laatste jaar, is natuurlijk een andere vraag.

Niettemin zou een Brexit een politieke aardschok veroorzaken. Niet alleen in Den Haag, maar zeker ook in Brussel. Het zal het einde betekenen van de EU zoals we die nu kennen. Is dat erg? Geenszins, want zoals de ontwikkelingen nu zijn kent de EU slechts verliezers. Met de burgers van de ontwrichte samenlevingen, ten gevolge van de door Brussel afgedwongen rigoureuze interne devaluaties in Zuid-Europa, als voornaamste slachtoffers. Wat de Europese regeringsleiders zich zouden moeten afvragen is, of de prijs die nu betaald wordt om dit politieke project te redden niet veel en veel te hoog is. Massale (en blijvende) werkloosheid voor jong en oud, een verloren generatie in Zuid-Europa, een corrupt en economisch achtergebleven Oost-Europa... De verschillen tussen de lidstaten, niet alleen op economisch gebied, zijn gewoon te groot. Als we alleen al kijken naar de enorme prijsverschillen tussen onze buurlanden met betrekking tot brandstof, tabak en alcohol, waarbij onze schatkist ook nog eens € 65 miljoen per maand misloopt, dan begrijpt een kind, dat op deze wijze een goed functionerende interne markt en een efficiënte unie nooit zal gaan werken.

En zoals ook al bleek uit het degelijke rapport van Capital Economics, is een NExit voor Nederland zéér voordelig. Hoe dan ook, als er één ding duidelijk is geworden na vijf jaar eurocrisis, dan is het wel dat de aanpak van de eurocraten niet heeft gewerkt en dat een herijking, een herbezinning zo u wilt, over de EU méér dan nodig is. En het is ook duidelijk, dat die herbezinning er niet toe moet leiden dat er -wederom- een vlucht naar voren wordt gemaakt.