Moet 'onderkoning' Donner de Kamer te hulp schieten?
Belandt de Tweede Kamer na de verkiezingen in een impasse, omdat de partijen zelf een informateur willen aanwijzen? Het is niet ondenkbaar. 'Onderkoning' Donner staat klaar om te helpen.
Vicepresident van de Raad van State Piet Hein Donner heeft de Tweede Kamer op informele wijze hulp aangeboden bij de eerste stappen van de kabinetsformatie, zo schrijft dagblad Trouw. Volgens de krant zou Donner voor de aanvang van de formatiepogingen een analyse van de verkiezingsuitslag willen schrijven en vervolgens suggesties willen doen over hoe de formatie zou kunnen beginnen.
Het is niet voor niets dat Donner deze hulp aanbiedt, omdat de Kamer een half jaar geleden besloot dat de koningin buitenspel wordt gezet tijdens de informatie. De gesprekken van de koningin met de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, de vicepresident van de Raad van State en alle fractievoorzitters zijn kennelijk niet meer nodig. De Kamer zoekt het allemaal zelf wel uit. Ze kunnen toch best zelf een informateur aanwijzen, op basis van een openbaar debat?
Het wordt een fiasco, vrezen sceptici. Na de campagne moeten de leiders van de politieke partijen even bijkomen van het moddergevecht dat een paar volle weken heeft geduurd. Ze zitten na 12 september waarschijnlijk nog steeds in campagnemodus. Ze kunnen geen afstand doen van hun campagneboodschap. Ik denk dat de sceptici gelijk hebben; dit wordt een chaos.
SGP-leider Kees van der Staaij en Menno de Bruyne hebben er vanochtend een uitstekend opiniestuk over geschreven in de Volkskrant:
D66 had het eerder dit jaar mooi voor mekaar: koningin Beatrix moest bij het begin van de kabinetsformatie buiten spel gezet worden. Niet zij, maar de Tweede Kamer moest en zou de aftrap verrichten van de kabinetsformatie. Had de koningin het in het verleden dan slecht gedaan? Nee, dat was het niet. De reden was dat alles transparanter moet en de Tweede Kamer de regie moet krijgen over de kabinetsformatie. Aldus werd koningin Beatrix via een simpele wijziging van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer 'onttroond'.
Het gaat de tegenstanders van de 'macht' van de koningin om transparantie. Transparantie is het hoogste goed. Maar die transparantie is straks ver te zoeken, omdat de Kamer eerst moet wachten op de installatie van de nieuwe Kamer. Dat betekent dat er straks een week verloren gaat voordat er kan worden gesproken over de formatie van een nieuw kabinet. Een week waarin er veel wordt overlegd in de achterkamertjes, óók door de zogenaamde voorstanders van transparantie. Van der Staaij en De Bruyne schrijven dat wijlen Hans van Mierlo (D66) om die reden niets voelde voor zo'n constructie.
Kortom: de kans is levensgroot dat er na de verkiezingen een politiek-staatsrechtelijk wildwest gaat plaatsvinden. Niemand heeft de regie. Niemand weet precies wie wat bespreekt, en met wie. Schimmiger kan het niet. Tel uit je democratische winst.
Daarom was en is de 'formatie-oude-stijl' in Nederland-coalitieland zo gek nog niet. Iedere partij kon zijn zegje doen, waarna Hare Majesteit de adviezen woog en als boven de partijen staand staatshoofd al na twee dagen als eerste een zet deed op het politieke schaakbord. Laat de koningin maar schuiven.
En toch doen, hé, die D66'ers. Daags na 12 september komen de links-liberalen met hangende pootjes terug bij de koningin. Of hare majesteit misschien, als staatshoofd van het koninkrijk der Nederlanden, alsjeblieft, alsjeblieft de formatie op zich wil nemen. De Kamer heeft zichzelf namelijk weer eens voor schut gezet.
De koningin heeft het tot dusverre uitstekend gedaan, dus waarom zou je haar belemmeren ons land een stap verder te helpen? De economische crisis vraagt om een snelle formatie. Het gekibbel in de Kamer over wie de nieuwe informateur moet worden, kunnen we missen als kiespijn.
