Moedig Rotterdam bewijst: iets voor je bijstand doen écht niet te veel gevraagd

Iets doen in ruil voor dat gratis geld wat je elke maand gestort krijgt? "Onmenselijk", wordt er vaak geschreeuwd vanuit een zekere kant van het politieke spectrum. Dat blijkt echter toch nét wat anders te zitten.

Als er een gemeente is waar veel mensen in de bijstand is, dan is het Rotterdam wel. Maar liefst 39.000 inwoners van deze stad leven puur op kosten van de staat, en dus de samenleving - en dat zeg ik als Rotterdammer met de nodige schaamte. Waar ik echter wel het nodige optimisme, en misschien zelfs wat trots, uit kan putten is het feit dat dit ook de gemeente is die zich er het hardste voor inzet dat gratis niet meer helemaal gratis is: onder het mom van programma 'Tegenprestatie' wordt de bijstandstrekker vriendelijk doch dringend verzocht om zich in ieder geval enigszins nuttig te maken, en vooralsnog lijkt het te werken.

Zo'n 10.000 mensen zijn inmiddels aan het werk gegaan om wat te doen in ruil voor dat geld waarmee ze hun levensonderhoud - en te vaak ook veel onnodige, dure dingen - betalen. Dat is misschien niet veel als je het vergelijkt met het totale aantal bijstandsmoeders, -vaders en -profiteurs, maar wel in vergelijking met andere gemeenten. Daar steekt slechts 2 à 3 procent (!) de handen uit de mouwen, terwijl dit in Rotterdam meer dan 25 is.

Eigenlijk is het een verrassing dat slechts een vierde deel meewerkt hieraan, als je bekijkt wat de consequenties zijn van deelnameweigering. Als men duidelijk weigert mee te doen wordt de bijstand gekort, maar zelfs dat is kennelijk niet genoeg om deze mensen over te halen om eens wat nuttigs uit te voeren. Dat laat ook meteen zien wat het probleem is van de bijstand in het algemeen: men raakt er zo aan gewend, dat werk de ergste zaak in de wereld lijkt.

En dat terwijl het leveren van zo'n tegenprestatie voor alle partijen in het voordeel werkt: de maatschappij krijgt er wat mensen bij die vrijwilligerswerk doen - al ligt de productiviteit meestal niet bijster hoog - en de gerechtigden zelf blijven deel uitmaken van die samenleving, om de hoop op een betaalde baan niet helemaal te laten vervliegen. Een win-winsituatie: meer kan ik er niet van maken.

Het spreekt voor zich dat dit natuurlijk niet dé oplossing is wat betreft de bijstand. De bijstand is in haar algemeenheid een walgelijk gedrocht dat onvermijdelijkerwijs ooit zal moeten verdwijnen, of minimaal stukken selectiever moet worden. Totdat het echter zover is, is het beste wat we kunnen doen deze mensen het recht op hun luiheid ontzeggen met dit soort programma's. Het is allesbehalve de ideale oplossing, maar het is een prima stapje in de juiste richting.