Macabere fascinatie
De in Nederland onterecht onbekende Japanse schrijfster Yoko Ogawa heeft met Revenge een verhalenbundel geschreven die fascineert door de macabere schoonheid ervan.
De populariteit van Japanse schrijvers lijkt - zeker in Nederland - vooralsnog beperkt tot Haruki Murakami. Dit is ten onrechte, want wie de recent in het Engels vertaalde verhalenbundel Revenge van Yoko Ogawa leest, zou zich zomaar eens kunnen gaan verdiepen in de Japanse literatuur in het algemeen en die van Yoko Ogawa in het bijzonder.
Macaber en onderkoeld
In ruim 160 pagina's schotelt de in Japan uitermate populaire en vaak onderscheiden schrijfster Yoko Ogawa (1962) de lezer elf dark tales voor die stuk voor stuk fascineren door de onderkoelde schrijfstijl waardoor de macabere schoonheid ervan wordt onderstreept. Ogawa geeft aan de realiteit een magisch-realistische draai waardoor realiteit en fantasie in de korte verhalen ongemerkt door elkaar lopen en daardoor levensecht overkomen. Daarom kan het zo gebeuren dat de lezer bij het zesde verhaal Sewing for the heart helemaal niet opkijkt van het verhaal van een tassenmaker die wordt benaderd door een klant met een aparte wens: een nauwsluitende tas die het hart van de klant beschermt. Let wel: het hart bevindt zich aan de buitenkant van het lichaam. Of het eerste verhaal Afternoon at the bakery waar een vrouw met alle geduld van de wereld wacht in een lege bakkerswinkel om een aardbeiengebakje te kopen voor haar zoon. Een traditie die ze jaarlijkse herhaalt op zijn verjaardag. Enige probleem is echter dat haar zoon al jaren geleden bij een noodlottig ongeval omgekomen is. Wees ook niet verrast wanneer Ogawa in het verhaal Welcome to the Museum of Torture je als lezer confronteert met een jonge kapster niet na het einde van haar relatie toevalligerwijs terecht komt in een museum volledig gewijd aan martelwerktuigen waar ook nog eens een Bengaalse tijger als huisdier wordt gehouden. En zo volgen de verhalen elkaar op waarbij het absurde, macabere en afschrikwekkende elkaar afwisselen en de lezer steeds dieper onderdompelen in de wereld van Ogawa. Een wereld eenmaal betreden, waarvan het vervolgens moeilijk loskomen is. Daarmee heeft Ogawa een boek geschreven dat menig lezer vast en zeker nog een tijd lang zal heugen en aan het denken zet.
Verbondenheid
Hoewel de losse verhalen al fascinerend genoeg zijn, beklijven de elf verhalen met name door de onderlinge verbondenheid die Ogawa geraffineerd tot stand brengt tussen de verhalen. Een verbondenheid die tot uiting kan komen door het lied Sandmännchen van Johannes Brahms of een simpel object dat in meerdere verhalen voorkomt, zoals het aardbeiengebakje uit het eerste verhaal, maar ook personages die - al dan niet in een bijrol - hun opwachting maken in meerdere verhalen. Zo is de curator van het Martelmuseum tevens de oom in het verhaal The Man Who Sold Braces en blijkt een arts die in het verhaal Lab Coats vreemd gaat tevens de (stief)zoon van een schrijfster die op latere leeftijd verward raakt en uiteindelijk ervan overtuigd is dat de daadwerkelijke schrijfster van Revenge - Yoko Ogawa zelf! - plagiaat pleegt door haar werk (letterlijk) te stelen en onder haar naam uit te geven. Het knappe aan deze verbondenheid is dat deze nergens geforceerd aan doet, maar wel een rijke extra gelaagdheid in de gehele bundel aanbrengt die de fascinatie voor deze bundel alleen maar doet toenemen. Wanneer na het lezen van deze bundel alle verbindingen op een rijtje gezet worden, kan niet anders geconcludeerd worden dat Ogawa een ongekende eenheid creëert in deze diversiteit aan verhalen die variëren van het thema (en titelgever van het boek) wraak tot vervreemding en omgang met verdriet. Verbindingen die waarschijnlijk bij herlezen nog dieper blijken te zijn omdat Ogawa zo geraffineerd te werk is gegaan.
Nederlandse doorbraak?
Uit het voorafgaande moge duidelijk zijn dat de verhalenbundel Revenge zonder meer een aanrader is die tevens uitstekend geschikt is om vaker dan één keer te lezen. Een diepere gelaagdheid en nadere verbondenheid van thema's zal zich dan vast en zeker doen gelden. Het enige jammere daarbij is dat het werk van Ogawa nog geen Nederlandse doorbraak kent. In het Verenigd Koninkrijk komt deze doorbraak langzamerhand op gang en heeft deze recensent zijn weg naar Ogawa gevonden via de (immer uitstekende) boekenrubriek van The Economist. Nederlandse uitgevers wees er dus snel bij: het werk van Ogawa verdient het zonder meer om op grote schaal uitgegeven én gelezen te worden.
'Revenge' van Yoko Ogawa is al in 1998 uitgegeven in Japan, maar pas in 2013 door Stephen Snyder vertaald en uitgegeven door Harvill Secker. Inmiddels zijn een viertal boeken van Ogawa in het Engels uitgegeven. Nederlandse vertalingen van het werk van Ogawa zijn beperkt tot 'Het Zwembad' (2012) en het - inmiddels alleen nog maar tweedehands te verkrijgen - 'De huishoudster en de professor' (2010).
