Lee Towers: bink van het Boekenbal

Gisteren was het Boekenbal in de Stadsschouwburg in Amsterdam. Daar horen de woorden ‘traditionele’ en ‘drukbezochte’ bij. Cliché’s die kloppen. Ieder jaar is er een thema gekoppeld aan het bal. Dit jaar was het een Buitenaards Bal. Het voorprogramma, met dichters, muzikanten en de biografe van Boudewijn Büch, die een tenenkrommende brief aan het ontslapen onderwerp van haar beoogde meesterwerk opvoerde, werd gepresenteerd door Vincent Bijlo - zogenaamd op reis naar Mars..

Alles aan het bal is een poging tot chique en, vooral, exclusiviteit. Van de entree, over de rode loper, en het beperkte aantal toegangskaarten tot en met de kledij van een aantal balbezoekers (hoewel veel mensen uit de boekenwereld eruit zien alsof de schouwburg op hun trimroute ligt. Deze frictie tussen exclusief en formeel (het is immers een bal) enerzijds, en ongedwongen losheid anderzijds, is typisch voor deze bijeenkomst. Die bovendien werkt als een magneet op allerlei televisiemensen.

Daarvan was een heel roedel aanwezig. Valerio Zeno, Carice van Houten, de Sorry Piet, Arie Boomsma: allemaal mensen met een lichte tot vederlichte band met het boekenvak. Nou ja. Wat geeft het, daarbuiten zingen de onsterfelijke nachtegalen. A.F.Th. van der Heijden was er ook, hij nam zo’n beetje de rol over van Harry Mulisch als Grand Old Man van de Nederlandse letteren. Nummer 1 in de literaire pikorde Oscar van Gelderen was er, net als nummer 2: Henk Pröpper. Nummer 3 Geneviève Waldmann opende namens de CPNB het bal. Een zeldzame concentratie van macht en aanzien, kortom.

De grote ster van het voorprogramma was Lee Towers. ‘Ik ben van de andere wereld,’ zei hij. En dat klopte. Dat hij zich daar meteen ook bewust van was, was sympathiek. Met een paar welgekozen bewoordingen nam hij vervolgens de zaal voor zich in en maakte hij een sfeertje dat het best als ‘gezellig’ kan worden omschreven. En nee, hij haalde niet alle hoge noten in ‘Major Tom’ van David Bowie, maar hij werd wel vakkundig begeleid door achtergrondkoortje en orkest. Towers nam de zaal serieus, maakte zich er niet met een geroutineerd dingetje vanaf en speelde de net niet helemaal gelukte Sinatra-immitatie die hij is.

Hij ontsnapte aan het campy karakter van zijn aanwezigheid, door hard te werken en ook met zichzelf te spotten. Hij werd niet de ingevlogen (voormalige) beroemdheid die wel eens even de vloer zou aanvegen met die boekentypes, hij werd ineens de heerser van het hoofdpodium, de bink van het bal, de knoestige veroveraar van schrijversharten. Het had alles in zich voor een scene in een absurdistisch-humoristische film. Het was, kortom, geweldig. Wat hij bood, kan het boekenvak de komende tijd goed gebruiken. Niet lullen, maar poetsen.

De rest van de avond was business as usual. Veel rondlopen - hé, hallo zeg, dag schat, nou ja, lang niet gezien, goed dat je er weer eens bent, we moeten snel eens thee drinken, met petit fourtjes, wist je dat *** tegenwoordig met *** in de *** is, et cetera, en zo verder. Geweldige bijeenkomsten, echte bedrijfsuitjes. Niks mis mee. Maar we liepen allemaal een klein beetje rechter, de schouders naar achteren; dank zij Lee.