Kritiek op het basisinkomen en een ontbrekende vraag
Opvallend genoeg valt in Trouw een artikel te lezen dat flinke kritiek levert op het idee van een basisinkomen! De auteur mist echter een belangrijk aspect: de reactie van de maatschappij op de nieuwe situatie.
Ingrid Robeyns, filosofe, zet haar essay uit aan de hand van drie belangrijke vragen:
#1 Wat is het totaalpakket van sociale en economische hervormingen waar het basisinkomen deel van uitmaakt?
#2 Wat willen we met een basisinkomen bereiken?
#3 Hoe scoort het idee op de relevante waarden en principes in vergelijking met andere mogelijke institutionele veranderingen.
Ze geeft prima antwoorden op deze vragen, maar mist naar mijn idee een cruciaal punt. Hiervoor ga ik voor het gemak even uit van 1000 euro per maand voor iedereen (kost al klauwen met geld, maar goed). Stel nou dat dit is afgedekt en financieel dus uit kan, wat gebeurt er dan? Gaat iedereen z'n dromen achterna en ontplooit men zich als de persoon die ze altijd al hadden kunnen zijn, maar door 'het systeem' werden tegengehouden? Nee.
Je kunt er donder op zeggen dat een flink aantal mensen totaal niet meer vooruit te branden is, want 'het is wel best, zo'. Dit zie je bij gezinnen die lange tijd gebruik maken van bijstand. Men zal ook een stuk gemakkelijker allerlei producten en diensten consumeren. Want als iets inmiddels wel duidelijk is, is dat men niet vrijwillig minder gaat consumeren.
Waar een brood dan eerder nog een euro kostte en de bakker aan het eind van de dag wat weg moest gooien, krijgt hij vroeg of laat heus wel door dat hij steeds vaker door z'n assortiment heen raakt, en ook prima €1,20 kan vragen, men heeft het geld toch wel. Dit zie je op het moment bij de huizenmarkt; men biedt prima meer wanneer het aanbod gering is en het geld toch aanwezig is. Gaat iedereen zo denken, dan wordt binnen de kortste keren álles duurder en is het effect van het basisinkomen weg. Dit fenomeen zie je ook bij zo'n beetje alles waar subsidie aan te pas komt, het wordt duurder (en, zij takje, de kwaliteit gaat zelfs omlaag). En ja, wat dán?
Geld bijdrukken, het basisinkomen verhogen? Dat is symptoombestrijding. Moet men, om de kosten dan te drukken, de rijkere mensen maar geen recht meer geven op basisinkomen? Dan heb je feitelijk wat je nu ook al hebt, bijstand. Heel het plan is waardeloos.
