Kan Wilders goede peilingen omzetten in electoraal succes?

Zoals onze eigen Tim Engelbart gisteren berichtte gaat het Geert Wilders voorlopig voor de wind in de peilingen. Volgens TNS Nipo zou zijn PVV uitkomen op maar liefst 38 zetels als er vandaag verkiezingen waren. Dat is een ongekend hoge score voor die partij: het betekent dat een kwart van de Nederlanders Wilders op dit moment steunt.

Indrukwekkend, maar het is nog maar de vraag of Wilders dit soort peilingen kan omzetten in zetels als er weer verkiezingen worden gehouden. Wilders heeft in het verleden namelijk bewezen de koning van de peilingen te zijn; hij wint verkiezingen als er geen verkiezingen zijn. Als die er wel zijn levert hij bijna altijd fors in - en iedere keer weer aan de VVD, van Mark Rutte en Halbe Zijlstra.

Wilders' voornaamste zwakte is dat hij in de ogen van veel kiezers permanent boos en ontevreden is. Op het moment dat zij zich ook zo voelen rennen ze naar hem toe, maar als het tijd is om daadwerkelijk te stemmen gaan ze vaak toch voor kandidaten en partijen die rustiger overkomen. De gemiddelde kiezer gaat voor zekerheid en stabiliteit: een stem op Wilders wordt gezien als risicovol, wat hij zelf veroorzaakt door permanent recalcitrant te zijn. Het is gemakkelijk om te zeggen dat je op zo'n man stemt als er geen verkiezingen zijn, maar als de gemiddelde Nederlander in het stemhokje staat bedenkt hij zich vaak; dan toch maar weer voor de veilige optie kiezen.

Daar komt bij dat Wilders weliswaar nationalistisch is, maar qua economische politiek uitgesproken links is. Een deel van de VVD-achterban is zeker nationalistisch of in ieder geval patriottisch te noemen, maar deze kiezers zijn in economisch opzicht vaak óók rechts, niet links zoals Wilders. Tijdens verkiezingscampagnes moet hij het in economisch opzicht wat deze kiezers betreft dan ook vrijwel altijd afleggen tegen de leider van de VVD - wie die leider ook moge zijn.

Tenslotte is het zeer wel mogelijk dat Mark Rutte het na dit kabinet voor gezien houdt. Halbe Zijlstra zal het leiderschapsstokje dan overnemen bij de VVD. Zijlstra is rechtser en conservatiever dan Rutte, en staat ook als zodanig bekend. Als de VVD Rutte voor de verkiezingen loost zullen veel rechtse kiezer Zijlstra omarmen als hun nieuwe redder; een man die de VVD weer op het recht(s)e pas kan krijgen. Voor Wilders betekent dat: minder zetels.

Met andere woorden, de uitdaging voor Wilders bestaat er niet uit om het goed te doen in de peilingen - hij heeft dat in het verleden ook gedaan - maar om die goede peilingresultaten nou eindelijk eens om te zetten in een klinkende verkiezingsoverwinning. En daar zal hij nog een hele kluif aan hebben.