Jezus Christus, wat een kitsch!

Ik ben nog nooit zo blij geweest atheïst te zijn als gisteravond.

Hoe weet je als religie dat je in de problemen zit? Als je om nog enig enthousiasme te ontwikkelen voor je anachronistische doodscultus, de hulp van Marco Borsato, Guus Meeuwis, Nick en Simon nodig hebt. Natuurlijk heb ik het over ‘The Passion’, de genante vertoning die gisteravond Groningen en de Nederlandse televisie teisterde. Deze column heeft nu eens niets met links of rechts, progressief of conservatief, Gutmensch of populist te maken. Wel alles met smaak of wansmaak.

“’t Is moeilijk bescheiden te blijven, wanneer je zo goed bent als ik,” zong Peter Blanker ooit. Dat gevoel bekroop mij een beetje toen ik naar de explosie van kitsch (nu weet ik eindelijk waar al die k’s in KRO/RKK voor staan) op mijn scherm keek. Ons atheïsten wordt vaak verweten arrogant te zijn, maar zonder nu meteen in Kroonenbergse termen te vervallen, helemaal kwalijk kun je het ons niet nemen. Wat een beschamende bagger, wat een intellectuele leegte toonden de confessionele omroepen ons gisteren.

Sfeerloos

Het begon al met de locatiekeuze: Groningen. Er werd gedaan alsof Onze Lieve Heer deze plaats zelf had uitgezocht, maar de soms striemende regen deed eerder vermoeden dat de Heer der Hemelen erom huilde. Neem het Hem eens kwalijk, de Vismarkt was zo sfeerloos als een donderdagavond in nou ja, Groningen. Als het een tikje harder had geregend, had de EO ‘The Passion’ kunnen samenvoegen met dat andere Bijbelse kitschspektakel: 'Noah'.

Presentator Beau van Erven Dorens slaagde er pas in de Groningers (zou er een volk op aarde zijn met minder ritmegevoel dan onze noorderlingen? Of speelden zij de rol van Lots vrouw?) tot enig enthousiasme te porren toen zij moesten kiezen voor de executie van Jezus of Barabas. “Jezus”, riep het volk en “kruisigen”, wat je doet twijfelen aan de morele evolutie van het menselijk ras de afgelopen pakweg 2000 jaar. Je zou toch denken dat "met de kennis van nu"  het gepeupel een andere keuze zou maken (spoiler alert: Christus gaat eraan). “Jezus zou zich hier thuis hebben gevoeld,” zei Beau zonder een spoor van sarcasme. En dat terwijl de meeste Nederlanders anno 2014 niet dood in Groningen gevonden willen worden.

Ik vraag mij af hoe christenen met een minimum aan smaak naar zo’n show kijken. Jezus aan het bowlen, hopeloos acteerwerk, nog slechtere zangprestaties (hoe moeilijk is playbacken eigenlijk?), homo-erotische spanning tussen Jezus en Judas die niet groter had kunnen zijn als de twee door Geer en Goor waren gespeeld en wat zouden de antiracisten vinden van een blonde, blauwogige Maria? En toen Jack van Gelder als Pontius Pilatus. Ik heb mij zelden zo plaatsvervangend geschaamd en nogmaals, ik ben atheïst!

Kruistocht

En dan was er nog de kruistocht, ook virtueel mee te lopen (hadden de oorspronkelijke kruisvaarders dat maar gedaan, dan was in 1099 niet heel Jeruzalem over de kling gejaagd). Het deed mij terugverlangen naar de tijd vóór 1983, toen het processieverbod nog van kracht was, maar het leverde wel de enige intelligente opmerking van de avond op. Een 11-jarig jongetje dat zei: “Een man die doodgaat en drie dagen later opstaat eigenlijk kan het niet.” Maar ook prachtige staaltjes godsdienstwaanzin, zoals de moslim die meeliep omdat “islam en christendom één ding gemeen hebben: naastenliefde.” Tuurlijk knul, vraag dat maar aan de bewoners van het deze week door Syrische regeringstroepen heroverde Maaloula. Alles is liefde.

Op de Filippijnen worden elk jaar mannen gekruisigd tijdens de paasviering. Echt, met spijkers door handen en voeten (een verering van pijn en dood die het christendom wel deelt met de islam), maar hun lijden lijkt mij draaglijk vergeleken met het lot van de kijker die gisteravond nietsververmoedend naar deze verering van hypocrisie en slechte smaak op Theocratie TV zapte. In het slotlied werd “Zoek niet naar een antwoord” gezongen en ik dacht: dat is de christelijke doctrine in één zin. Religie als brood en spelen, je vergapen aan celebrities en zo weinig mogelijk zelf nadenken. Logisch, want een echt overtuigend verhaal is het natuurlijk niet: een profeet die eigenlijk een god is want zijn eigen zoon en dus een incestueuze maar maagdelijke moeder heeft. Kunt u het nog volgen?

Maar goed, The Passion is een "kijkcijferkanon" voor de publieke omroep. En tegelijkertijd het bewijs dat staatstelevisie geen enkele garantie voor kwaliteit of zelfs maar een minimum aan goede smaak biedt. Ik verwacht dit soort kitsch eerder bij SBS6 en gezien de bezuinigingen in Hilversum is het goed mogelijk dat Jezus en zijn apostelen volgend jaar hun kunsten vertonen vanaf de vijf meter plank. Als Johannes de Doper - Frans Bauer in de rol van zijn leven - dan nog even het bad zegent, zijn we helemaal klaar.

“Ze zijn je liever kwijt dan rijk”, zong de Heilige Milf Maria gisteren. Lieve God, wat heeft ze gelijk.

Volg Bart Schut op Twitter en Facebook.