ISIS zal moeite hebben 'Soennistan' te regeren

ISIS lijkt vooralsnog de overhand te hebben. De jihadisten maken in bijna het hele noordwesten van Irak de dienst uit en hebben ook in oostelijke delen van Syrië de macht. Hun doel is een kalifaat op te richten dat de grens tussen beide landen van de kaart veegt.

Dit gebied, grofweg tussen de rivieren de Eufraat en de Tigris, wordt bijna uitsluitend door soennitische arabieren bewoond. Die voelen zich in zowel Irak als Syrië achtergesteld door hun sjiitische leiders. Het regime van Bashar al-Assad sluit soennieten, die in Syrië weliswaar de meerderheid van de bevolking vormen, al decennialang uit. De soennieten zijn in Irak in de minderheid, maar hadden onder Saddam Hoessein alle macht in handen. Sinds de val van Hoessein, en vooral sinds de Amerikanen eind 2011 Irak verlieten, hebben de sjiieten beetje bij beetje alle macht naar zich toegetrokken. De regering van Maliki bestaat inmiddels vrijwel uitsluitend uit sjiitische moslims. De afgelopen paar jaar zijn ook tal van soennitische legerofficieren die door de Amerikanen waren opgeleid uit hun functie gezet, wat veel kwaad bloed zette. Na de val van Hoessein verloren ze al eens hun baan. De Amerikanen zagen uiteindelijk in dat dat een vergissing was geweest en wisten de meeste soennieten ervan te overtuigen dat ze wel degelijk een toekomst hadden in het nieuwe Irak. Vervolgens werden ze door Maliki weer gemarginaliseerd.

Vreemd is dus niet dat zo veel soennitische krijgers en stammen zich bij de meest recente opstand hebben aangesloten. Echter, met ISIS hebben ze niet veel meer gemeen dan een afkeer van Maliki en zijn sektarische beleid. De eerste streeft niet alleen naar een onafhankelijke staat in het midden van de arabische wereld; die staat moet wat hen betreft ook volgens een bijzonder strenge interpretatie van het islamitische recht worden geregeerd. De meeste Iraakse soennieten willen gewoon kunnen roken en drinken en zitten helemaal niet te wachten op zo een middeleeuws regime.

ISIS heeft ook weinig vrienden elders. Bart wees er vanmorgen al op dat de groep in het buitenland nauwelijks op sympathie kan rekenen. "Weliswaar wordt ISIS gefinancierd met geld van rijke families en NGO's uit de Golfstaten, maar geen regering is blij met de terreurbeweging, een organisatie zo radicaal dat nota bene Al Qaida er afstand van heeft genomen," schreef hij. De laatste ziet in dat de barbaarse methoden van ISIS moslims eerder van de jihad vervreemden dan er warm voor maken.

Wellicht dat de leiders van ISIS dat op een gegeven moment inzien en begrijpen dat als ze een onafhankelijk 'Soennistan' willen oprichten, ze compromissen moeten sluiten. Dat besef is vooralsnog niet aanwezig. ISIS is zo radicaal en zo triomfantelijk dat het geen enkele reden ziet om concessies te doen. Zodra het zich veilig waant, is de kans groot dat er strijd binnen het soennitische kamp uitbreekt.