Is er leven na het burgerinitiatief?

Mijn verwachtingen waren niet hooggespannen toen ik afgelopen dinsdag plaatsnam op de publieke tribune van de Tweede Kamer. Op weg erheen - in de wandelgangen van het kamergebouw - meende ik Mat Herben te ontwaren. Een veeg voorteken, want deze ex-politicus, tevens incidenteel schrijver op deze website, staat - met alle respect - welhaast symbool voor het roemloos einde van de laatste volksopstand tegen onze politieke elite.

Die publieke tribune was voor een groot deel gevuld, en dat kan niet worden gezegd over de kamerbankjes. Daar telde ik ongeveer dertig kamerleden. Ik heb me laten vertellen dat dit nog een behoorlijke opkomst is voor plenaire vergaderingen anders dan de Algemene Beschouwingen en bij stemmingen.

Boegbeeld Thierry Baudet van het BurgerforumEU hield een toespraak die aan duidelijkheid niets te wensen overliet. Centraal stond niet 'voor of tegen de EU', maar de sluipende overdracht van bevoegdheden aan Brussel, een Tweede Kamer die dat allemaal laat gebeuren en zo bezig is zichzelf de facto op te heffen:

De toon was gezet. Wat volgde was stukken minder. Bij de meeste kamerleden ontbreekt gewoon de politieke wil om het roer om te gooien, om over een gevoel van urgentie maar te zwijgen. Oordeelt u zelf: het debat is hier terug te kijken.

Raadgevend referendum
VVD en CDA sloegen de deur keihard dicht in het gezicht van de verontruste kiezer met de dooddoener dat men voor de representatieve democratie is en dus tegen het referendum. Dat gold ook voor de SGP, die tenminste nog met het staatsrechtelijk onderbouwde alternatief kwam om voor soevereiniteitsoverdracht eenzelfde zware procedure te eisen als voor een grondwetswijziging. Helaas is dit alternatief in de praktijk onbruikbaar, want aan de invoering ervan gaat weer een grondwetswijziging vooraf. Zoiets kan jaren in beslag nemen en tegen de tijd dat het eindelijk zover is zal er van de natiestaat Nederland nog maar weinig over zijn, zo valt te vrezen.

Een dergelijk praktisch bezwaar geldt niet voor het raadgevend referendum, waarvoor momenteel een initiatiefwetsvoorstel bij de Eerste Kamer ligt dat vooralsnog kan rekenen op een ruime meerderheid. Hoewel, de voortgang van het wetgevingsproces laat ernstig te wensen over. Het wetsvoorstel is nota bene ingediend in 2005! Misschien hadden de woordvoerders van D66, GL en PvdA, die dinsdag met dat raadgevend referendum als doekje voor het bloeden op de proppen kwamen, dat ook wel in hun achterhoofd.

Maar stel dat voor de verandering eens haast wordt gemaakt met de invoering van dat raadgevend referendum, brengt het de verwezenlijking van het doel dat het burgerinitiatief heeft gesteld ook dichterbij? Volgens een andere columnist op deze website zou toepassing van het raadgevend referendum zijn uitgesloten voor beslissingen die volkenrechtelijke organisaties als de EU betreffen. De volgende passage in de samenvatting van de wetstekst zou inderdaad in die richting kunnen wijzen:

Zelf ben ik geneigd dit zo te interpreteren dat internationale verdragen zelf wel referendabel zijn, maar niet de nationale wetten die strekken tot uitvoering van eenmaal gesloten verdragen, respectievelijk tot uitvoering van besluiten van internationale organisaties, als die besluiten zijn gebaseerd op eerder gesloten verdragen. Echter, ik geef mijn mening voor een betere.

Stel het raadgevend referendum mag worden ingezet, gaat het dan ook werken? Er is natuurlijk een barriëre van 300.000 handtekeningen. Maar belangrijker is de vraag: hoe gaat de eurofiele meerderheid in Den Haag om met de uitkomst van zo'n referendum als die niet in haar straatje past? Dat Balkenende, met steun van een kamermeerderheid, de uitslag van het referendum in 2005 over de Europese Grondwet ongestraft naast zich neer heeft kunnen leggen stemt allerminst hoopvol.

Bijvangst
Geen heerlijk avondje dus, afgelopen dinsdag in de Tweede Kamer. Maar wel leerzaam. Dat geldt ook voor de 'bijvangst'. Enkele woordvoerders konden het niet laten om onzin-argumenten te debiteren ter staving van de vermeende zegeningen van de Europese Unie - (off-topic natuurlijk, want niet de EU, maar de soevereiniteitsoverdracht stond centraal). Ik heb er drie voor u genoteerd:

1. Nederland is gebaat bij de EU want we verdienen ons geld voor een groot deel in Europa.

2. Toen we de gulden nog hadden werd onze monetaire politiek ook al bepaald in Frankfurt (toen de Bundesbank, nu de ECB).

3. Als we net als Noorwegen en Zwitserland buiten de EU zouden staan en alleen op onderdelen de EU volgen, dan zouden we ons moeten onderwerpen aan regels waarover we zelf niet mogen meebeslissen.

Waarom dit onzin is? Daar kom ik te zijner tijd op terug. In de tussentijd mag u zelf de antwoorden bedenken. En reken maar dat we deze uitspraken steeds vaker zullen tegenkomen naarmate 22 mei, de datum van de verkiezingen voor het Europees parlement, dichterbij komt.