'In de EU is alles gericht op geringe Noord-Europese risico's vermengen met veel hogere zuidelijke risico's'

Naar aanleiding van mijn artikel over de tegenwind die Nederlandse banken ondervinden door omvangrijke verliezen op debiteuren, kreeg ik de vraag van enkele trouwe lezers of het verstandig is om geld weg te halen bij een aantal banken. Nee, dat is niet nodig. Geen paniek voor Nederlandse banken. Er is echter wel extra waakzaamheid benodigd.

Voor een onafhankelijke beoordeling van de soliditeit van onder meer banken, kunnen we gebruik maken van de waarderingen van diverse internationale kriedietbeoordelaars, de zogenaamde rating agencies, zoals Standard & Poor’s (S&P), Moody’s en Fitch. Door de huidige crisis vindt er mondiaal over de brede linie van bedrijven afwaarderingen plaats van kredietwaardigheid. De Nederlandse banken ontkomen daar niet aan. S&P, maar ook de andere agentschappen zijn somberder over de toekomst van ABN AMRO; de portefeuille wordt door hen afgewaardeerd. Ook ING en Rabobank (ooit een ‘triple A’ bank), worden afgewaardeerd.

Deze afwaarderingen hebben voor de banken het vervelende gevolg dat hun zogenaamde ‘fundingkosten’, de tarieven waartegen ze geld kunnen aantrekken, hoger worden. Hoe minder kredietwaardig de instelling is, hoe riskanter de geldverstrekker de instelling beoordeelt, hoe meer men vergoed wenst te worden voor dit hogere risico. Dit gaat ten koste van de winst van de banken. De ene ongunstige ontwikkeling lokt de andere uit in een domino effect. Een zogenaamd ‘tapering down’ in een neerwaartse cascade, moet tot iedere prijs vermeden worden. Dit is de primaire opdracht aan Robert Swaak, president directeur van ABN AMRO. Dit neemt niet weg dat de Nederlandse banken nog steeds tot de categorie banken behoort met mondiaal gezien, hoge waarderingen.

Maar als ‘the shit hits the van’, dan kan het razendsnel omlaag gaan. De Duitse grote banken als Deutsche Bank en Commerzbank zijn er veel slechter aan toe. Hun toekomst is ongunstig, mede in relatie tot een terugvallende Duitse auto-industrie. De solvabiliteit (de verhouding tussen eigen vermogen en vreemd vermogen op de balans, de mate waarin de banken gekapitaliseerd zijn) van Zuid-Europese banken is na de kredietcrisis verbeterd. Maar de kredietwaardigheid is aanzienlijk lager dan van Nederlandse banken. Daarom is af te raden dat Nederland meedoet met de EU Bankenunie en het EU Depositogarantstelling. We moeten ons realiseren dat er in de EU alles op is gericht om geringere Noord-Europese risico’s te vermengen met de veel hogere Zuid-Europese risico’s. Als het omlaag gaat, dan worden wij meegezogen in de bodemloze put van Zuid-Europa.

Twee maanden gelegen voorzag ik dat de lockdown tot eind mei zou duren. Dat lijkt nu vrij aardig uit te komen. Ik dacht toen ook dat de beurs daarna weer scherp omhoog zou gaan. Het ziet er (helaas) naar uit dat ik daarin te optimistisch ben geweest. De schade die corona aanricht is veel te ernstig. Ook het Centraal Planbureau geeft nu toe dat er geen ‘V’ vormig herstel komt. Het aantal gewerkte uren valt sterk terug. Ik sluit niet uit dat als er een goed vaccin komt, er toch sprake kan zijn van een ‘opluchtingsherstel’, er is nog steeds een enorme hoeveelheid spaargeld dat een goed bestemming zoekt en aandelen zijn de enige categorie die overblijft. Geen (staats)obligaties, geen vastgoed, geen private equity. Het is gelukkig niet allemaal somberheid troef. Er zijn nu ook sectoren die het goed doen: IT, kruidenierswaren, divers handelswaar (‘merchandise’), alles met zorg en gezondheid, online kopen en verkopen.

Veel zal afhangen wanneer we de beschikking hebben over een goed vaccin. Als dat nog een jaar gaat duren dan is de schade navenant groot. Dit is een mondiale crisis, met nog veel onzekerheid die allerlei projecties futiel maakt. Het budgettaire en monetaire beleid is gigantisch opgerekt. De instrumenten raken uitgeput. De factor ‘vertrouwen’ moet in stand blijft. Economen vinden het bedenkelijk dat het monetaire beleid een afgeleide is van allerlei politieke argumenten. Financieel-economisch aspecten krijgen te weinig aandacht. Ursula von de Leyen zet de turbo op de mateloosheid van het ECB beleid met een additioneel herstelprogramma van 1000 tot 1500 miljard euro, naast de ECB financiële ondersteuning die al klaarstaat. Laat de Duitse rechters hieraan een halt toeroepen en laten we vertouwen handhaven.