Roemer: "In Amerika is alleen maar marktwerking in de zorg"

In het interviewprogramma Oog in oog sprak de Grote Leider over de liberalisering van de zorg. Hij haalde de Verenigde Staten aan als voorbeeld van gefaalde marktwerking. "In Amerika is alleen maar marktwerking in de zorg," zei de SP-leider. Hij voegde eraan toe dat de kosten van de zorg daar hoger liggen dan in Nederland.

Dat laatste is waar, maar Roemer noch presentator Sven Kockelmann is blijkbaar op de hoogte van hoe de zorg in Amerika werkelijk in elkaar steekt. Dat er "alleen maar marktwerking" zou zijn, is in ieder geval pertinent onjuist.

Sterker, in de Verenigde Staten is minder marktwerking in de zorg dan in Nederland. De overheid dekt daar meer dan de helft van alle zorgkosten. Dat gaat vooral via twee grote verworvenheden: Medicare en Medicaid. De eerste betaalt zorg voor ouderen en is vergelijkbaar met het voormalige ziekenfonds. De tweede subsidieert zorgkosten voor armen, maar is niet vergelijkbaar met de zorgtoeslag zoals wij die hier kennen. Arme burgers (nou ja, "arm", iedereen met een inkomen tot 138 procent van de armoedegrens mag aankloppen bij Medicaid) krijgen geen geld om zelf zorg mee in te kopen. De overheid betaalt direct de zorgaanbieder en stelt daar maximumtarieven voor, waardoor er een enorme kloof is ontstaan tussen de kosten van zorg die via Medicaid wordt geleverd en zorg die in de vrije markt wordt aangeboden.

Verder zitten individuele staten marktwerking in de weg door te eisen dat zorgverzekeraars in die staat gelicentieerd zijn waardoor er geen landelijke concurrentie bestaat (kleine zorgverzekeraars kunnen het zich niet veroorloven in alle staten vergunning aan te vragen) en door basispakketten op te leggen.

De zorghervorming van president Barack Obama zal een nationaal basispakket invoeren waarin naast basiszorg ook de kosten van zwangerschap, psychotherapie en afkickingsprogramma's voor alcohol en drugs worden vergoed. Daar zijn we in Nederland maar al te bekend mee. Het verklaart grotendeels waarom de zorgverzekeringskosten ieder jaar stijgen. Bent u man en wilt u zich niet tegen zwangerschapkosten verzekeren? Jammer! Bent u redelijk zeker dat u nooit in rehab hoeft omdat u best van de verdovende middelen af kunt blijven? Pech! U betaalt er toch mooi voor.

Dat de zorg in de Verenigde Staten onbetaalbaar wordt, is voornamelijk aan Medicare en Medicaid te wijten. Ook Amerikanen leven langer en zijn dus langer op de overheid aangewezen om hun zorgkosten te dekken. De kosten van Medicaid zijn vooral de afgelopen jaren snel opgelopen, omdat mensen hun baan zijn verloren en daarmee hun zorgverzekering. (Door een pervers belastingstelsel is het aantrekkelijk om een zorgverzekering via de werknemer te regelen, in plaats van individueel af te sluiten.)

Geraamd wordt dat Medicare, een collectieve verzekering, al in 2024 in de min komt. Dan zouden inkomsten uit salarisafdrachten nog maar voldoende zijn om 90 procent van de kosten de dekken. In de daaropvolgende jaren daalt de dekkingsgraad verder. Het programma moet dus veranderen. De Republikeinen hebben voorgesteld om Medicare deels te privatiseren: geef ouderen een maandelijkse toelage en laat hen zelf zorg inkopen. De Democraten zijn fel tegen.

De oplopende kosten van Medicaid zijn voor de staten een probleem, omdat die door de federale overheid worden gedwongen die zorgkosten te betalen. Daardoor blijft er steeds minder geld over voor infrastructuur, onderwijs en politie. Een probleem dat president Obama wil oplossen door infrastructuur meer door de federale overheid te laten financieren. Dat is niet alleen dweilen met de kraan open, maar zo probeer je een probleem dat door overheidsinmenging is veroorzaakt, met meer overheidsinmenging op te lossen. 

Nee, dan liever het Nederlandse systeem waarin consumenten keuze hebben en de minderbedeelden een steuntje in de rug krijgen -- zonder geheel afhankelijk te worden van de overheid en met behoud van keuzevrijheid. 

Kockelmann wist wel te melden dat het Nederlandse systeem alom wordt geroemd. De kwaliteit blijkt hier beter dan in de meeste andere landen terwijl de kosten redelijk gestaag stijgen. Er is geen crisis in de zorg. De marktwerking heeft niet gefaald. We zouden juist de nog resterende overheidsbemoeienis (vooral in de vorm van het basispakket) moeten loslaten. Dan is er een vrije markt en zal volledige concurrentie de kosten verder drukken.

Als het aan Emile Roemer en de SP ligt, nemen we echter een stap terug en gaan we terug naar de wachtlijsten, terug naar big government en wordt burgers weer de keuzevrijheid ontzegd. Daarmee zou ook de waardigheid afbrokkelen van het zelf je eigen zorg kunnen regelen. Mensen verdienen het niet afhankelijk te worden gemaakt van de staat, zeker niet als het hun eigen lichaam en gezondheid betreft.