Hoe realistisch is de komst van een referendum?
Nu de referendumwet is aangenomen in beide Kamers van het parlement, is het wachten op het eerste referendum onder de nieuwe wetgeving. Dat kan nog wel eens een tijdje gaan duren.
De oorspronkelijke indiener van de Referendumwet in de Tweede Kamer - ex-Kamerlid Niesco Dubbelboer - verkeerde in de Volkskrant gisteren in een jubelstemming:
Hoe eenvoudig is het straks om een referendum in te dienen? Dat valt nog niet mee. Om een verzoek tot een raadgevend referendum in te dienen zijn 10.000 handtekeningen nodig. Om dat vervolgens ook echt te laten plaatshebben, zijn nog eens 300.000 steunbetuigingen nodig. Bovendien moeten deze op straat worden vergaard (dus niet digitaal) en er geldt een termijn van zes weken. [...]
Toch denkt Dubbelboer dat het referendum kans van slagen heeft. 'Ik erken dat het niet gemakkelijk wordt. Maar je kunt er donder op zeggen dat er bij het volgende EU-verdrag een referendum komt.'
Uiteraard gun ik Dubbelboer - ondanks dat hij een PvdA'er is - zijn succesje. Een referendumwet die meer dan een kwart miljoen handtekeningen (!) nodig heeft is beter dan helemaal géén referendumwet. Toch denk ik dat die hoge drempel een belangrijk obstakel zal vormen daadwerkelijk een referendum te kunnen uitschrijven. Zeggen dat er sowieso genoeg animo is om een referendum te houden bij het eerste het beste EU-verdrag dat wordt gesloten, lijkt me dan ook een wat voorbarige uitspraak.
Als Nederland namelijk 16,8 miljoen inwoners heeft en het referendum en er 300,000 handtekeningen nodig zijn om het überhaupt doorgang te kunnen laten vinden, betekent dat bijna 2% van alle Nederlanders persoonlijk de oproep moet hebben gesteund. Twee procent!
Twee procent van alle Nederlanders een petitie laten tekenen is echt een hels karwei. Het BurgerforumEU (herinnert u het zich nog?) had al de grootste moeite om online zo'n 40,000 handtekeningen te verzamelen voor een burgerinitiatief.
Met het referendum moet het achtvoudige aantal gehaald worden, en ook nog eens offline. U snapt: dat speel je als beetje 'grassroots'-beweginkje echt niet zomaar voor elkaar.. daar is niks minder dan een grote, dure en professionele organisatie voor nodig. De tijdslimiet (zes weken) is daarbij een ander obstakel. Je moet in razend tempo kunnen werven in allerlei steden en dorpen in heel Nederland, anders is je actie bij voorbaat zinloos.
Deze procedures die de overheid gelast, zijn onevenredig belastend en bovendien schijnbaar opgesteld met als uitgangspunt dat de nieuwe referendumwet een wassen neus is én blijft. Echt heel erg jammer. Maar desalniettemin lijkt het me de moeite van het proberen waard om te kijken of er niet toch een referendum over de EU kan komen op één of andere manier. De uitdaging is zwaar, maar we moeten onszelf niet bij voorbaat al diskwalificeren.
