Het omslagstelsel heeft zijn langste tijd gehad

Participatie heeft een prijs. Dat ondervonden onder meer de Duitse sociaal-democraten ten tijde van de oorlog tegen de 'Hottentotten' in Namibië. Ze reisden af naar Berlijn om tegen de zogeheten oorlogskredieten te stemmen en kwamen, gehersenspoeld door vele betogers tijdens de veelal uren durende treinreizen, als voorstanders aan in de Rijksdag. De oorlogskredieten kwamen er. De onrust die ze zelf hadden aangewakkerd, maakte het hen politiek onmogelijk te doen waarvoor ze eigenlijk stonden.

Ik wil niet zeggen dat het overal zo werkt. Je hebt maar één zwarte zwaan nodig om te bewijzen dat niet alle zwanen wit zijn, zo schetste een bekende joodse filosoof eens. In Nederland zie ik die vlieger wel opgaan. De VVD-top is zich er terdege van bewust dat de hypotheekrenteaftrek hervormd moet worden. Het systeem heeft tot hogere huizenprijzen geleid en is daarom meer een verkapte bankensubsidie dan belastingteruggave. Het CDA bombardeerde de hypotheekrenteaftrek tijdens de afgelopen verkiezingen nog tot breekpunt, terwijl de geesten binnen de eigen partij inmiddels volledig rijp zijn voor een hervorming. Sterker: de enige partij die van het h-woord een breekpunt maakte, zou als verliezer uit het Catshuis komen als de hypotheekrenteaftrek níét hervormd zou worden. Hoe raar kan het lopen. Zelfs voor de PVV-fractie geldt dat als er hoofdelijk gestemd zou worden over sociaal-economische thema's, enkele verrassende uitkomsten niet uitgesloten zijn.

Omgekeerd geldt precies hetzelfde. Alexander Pechtold werpt zich nu op als de eerste die kwam met een plan waarbij de hypotheekrenteaftrek aangepakt zou worden en de pensioengerechtigde leeftijd stapsgewijs opgehoogd. Dat is op zijn zachtst gezegd hypocriet te noemen. De indieners van die plannen zijn daags voor het alles bepalende partijcongres nog geïntimideerd door de olijke D66-hopman. No fucking way (pardon) dat die plannen erdoor zouden komen. Het zou de partij ernstig beschadigen in tijden dat ze er in de peilingen toch al niet zo florissant voor stonden. Het hoofdbestuur van de partij zou een negatief advies gaan verstrekken. Zware middelen werden ingezet om de lobby binnen de partij in de goede richting te sturen. Het heeft niet mogen baten. De indieners, niet toevallig de Jonge Democraten, wisten dat de amendementen rond de pauze besproken zouden worden. Terwijl de hele partij een cognacje wegsloeg op de gang, zaten in de zaal zo'n 200 jongeren een beschaafde coup op het verkiezingsprogramma te plegen.

Het is de enige, mij bekende keer in de recente geschiedenis dat jongeren zich politiek slimmer toonden dan hun doorgewinterde soortgenoten. Doorgewinterde politici kennen de kracht van hun eigen netwerk. Goed, ook. Het leverde hun generaties onder meer een gunstig omslagstelsel op. De term wordt gebruikt in de pensioendiscussie, maar is even goed van toepassing op sociale premies. Door ww-premie te betalen, kunnen huidige ww'ers hun brood kopen. Rechten bouw je niet op. De vader van vrienden van mij overkwam het volgende. 45 jaar premie betaald, één maand niet. U mag raden waar hij naar kon fluiten.

Datzelfde is gaande in pensioenenland. Als u een brief thuis krijgt met een berekening van hoeveel pensioen u heeft opgebouwd, doet u er goed aan om de verzender aan te klagen wegens misleiding. Het wekt de indruk dat er een potje voor u klaarstaat voor wanneer u met pensioen gaat. Niets is minder waar. Er is geen potje voor de huidige pensionado's. Uw pensioen moet komen van de generatie na u, net zoals de AOW die u hopelijk maandelijks gaat ontvangen. Van enige wederkerigheid is geen sprake. Zit u eenmaal aan de ontvangende kant, dan is er geen incentive om een stelselwijziging te bepleiten.

Voor de huidige 35-minners ligt dat anders. Zij betalen voor het omslagstelsel en krijgen daar niets meer voor terug. Ik begrijp heel goed dat (soon-to-be) pensionado's het recht op hun pensioen en AOW opeisen. Dat hebben ze ook. Maar de jarenlange misleiding door de pensioenfondsen wordt nu afgewenteld op de komende generatie en alle generaties daarna. Dat werkt net zolang totdat de betalende kant er abrupt mee stopt. Er staat namelijk geen potje klaar. Wanneer de betalers morgen stoppen met betalen, heeft u overmorgen geen pensioen meer.

Netjes zou het niet zijn, op zo'n manier machtspolitiek uitoefenen. Dat komt echter wel dichterbij. Momenteel is niet geregeld dat solidariteit tussen generaties, gebufferd wordt door solidariteit binnen generaties. Dat is wrang. Het initiatief G500, waar Michael van der Galien al enkele lovende woorden aan wijdde, beseft dit en doet er wat aan. Daarbij gebruikt het dezelfde kleine-kamertjespolitiek als die van de Jonge Democraten, maar dan met een grotere groep. 200 jongeren is genoeg om een D66-congres op de knieën te krijgen, een VVD- of PvdA-congres is echt andere koek. Maar de hervormingsgezindheid binnen de partijen ligt al op de plank. Het CDA is er reeds klaar voor. Het partijkader van VVD en PvdA begint intussen ook te beseffen dat initiatiefnemer Sywert van Lienden een plaag gaat worden waar ze niet zomaar van af komen.

Het zou een zeldzame prestatie zijn als jonge twintigers hun wensenlijstje opleggen aan de gevestigde politiek. Maar het is wel hoe politiek werkt. Het is waar de gevestigde politiek decennialange macht aan te danken heeft gehad. En dan moet u niet vreemd opkijken als een deel van het G500-wensenlijstje nog verwezenlijkt wordt ook.