Het nijlpaard van Pablo Escobar

Met Het geluid van vallende dingen geeft Juan Gabriel Vásquez (1973) inzicht in hoe het is om te leven in een land - en zeker een hoofdstad - waar de war on drugs een allesbepalende impact heeft op het leven van haar inwoners, maar waar tegelijkertijd ook het leven moet doorgaan. In Het geluid van vallende dingen volgen we de queeste van hoofdpersoon Antonio Yammara naar de reden waarom zijn biljartvriend Ricardo Laverde - telg van een roemrucht militair geslacht van piloten die aan lager wal zijn geraakt - op klaarlichte dag vermoord is. Een zoektocht die zeer persoonlijk is aangezien Yammara - bij toeval - naast Laverde liep toen hij geëxecuteerd werd en daardoor levensgevaarlijk gewond raakte. Een verwonding waarvoor Yammara jaren nodig heeft om te herstellen zonder ooit echt helemaal te herstellen. 

Yammara's leven wordt compleet overhoop gegooid door de moord op Laverde en de trieste conclusie is dat in het Bogota van de jaren negentig dit niet ongewoon is. Het nieuws staat bol van de afrekeningen in het criminele drugscircuit. Een golf van geweld overspoelt Colombia en met name hoofdstad Bogota. Een geweldsgolf die in hoge mate een tijd lang gecentreerd was om één van de meest beruchte drugsbaronnen: Pablo Escobar. Een misdaadkoning die nergens voor terugdeinsde, ook niet de moord op een minister van Justitie. Aan deze zelfde Escobar heeft Yammara - en de dochter van Laverde Maya die Yammara treft in zijn zoektocht naar de waarheid - eigenlijk best goede herinneringen. Want zo wreed als Escobar was, had hij wel oog voor zijn eigen public relations en daarmee ook de bewondering van zijn landgenoten te ontlokken. Met name ook de jonge Columbianen voor wie een bezoek aan de dierentuin gevestigd op Escobar's landgoed een hoogtepunt was, want waar kon je in Colombia nu in het echt een nijlpaard zien? Een dierentuin die na de (gewelddadige) dood van Escobar in het ongerede is geraakt en de achtergrond vormt voor een scène waarbij Yammara en Maya terugkeren naar deze plek van hun jeugd en het verval aantreffen, waaronder een nijlpaard die er nog steeds rondbanjert. 

Het knappe aan Het geluid van vallende dingen is dat Vásquez het verhaal over zijn thuisland in alle kalmte vertelt en een gelaagdheid in zijn personages en het verhaal aanbrengt waardoor je door de zoektocht van Yammara steeds meer te weten komt over Laverde, zijn handel in drugs en daarmee het leven in Colombia. Een leven dat veel is behalve zwart en wit, maar ook een poging doet om gewoon door te gaan. Een grijsheid die wordt gesymboliseerd door de vrouw van Laverde - Elaine 'Elena' Fritts - die in Colombia is terechtgekomen via het door John F. Kennedy opgerichte Peace Corps en de handel in marihuana van haar man eigenlijk wel kan billijken ondanks dat haar nieuwe president Richard M. Nixon in 1970 voor het eerst de term war on drugs gebruikt. Telkens wanneer Yammara's zoektocht vordert, neemt Vásquez de lezer mee terug in de tijd waardoor elke keer een nieuwe stukje van de puzzel wordt gelegd, zonder ooit de puzzel helemaal compleet te maken. Zo lees je niet alleen over Yammara's moeizame relatie met zijn vrouw Aura en zijn dochtertje Leticia door zijn brush with death, maar ook hoe de ouders van Maya elkaar hebben leren kennen, de patriciërsachtergrond van de familie Laverde, de betrokkenheid van Ricardo Laverde bij de drugshandel en diens arrestatie en het verhaal van Maya en Yammara die elkaar even heel na komen te staan met alle gevolgen van dien voor Yammara's gezinsleven. 

In een interview heeft Vásquez zich uitgesproken tegen de neiging om zijn eigen thuisland, maar ook de rest van Zuid-Amerika mooier weer te geven dan nodig. Vásquez kiest nadrukkelijk voor een realistische kijk op zijn land via zijn fictie en neemt daarmee afstand van het magisch realisme van veel van zijn collega-schrijvers uit Zuid-Amerika. Een realisme dat hij op kalme wijze prachtig beschrijft. Voor liefhebbers van de Zuid-Amerikaanse literatuur maar ook een way of live sterk beïnvloed door de war on drugs is Het geluid van vallende dingen een magische keuze.