Het belang van een liberale cultuur

We zijn pas net op weg in de jaren '10 van de 21e eeuw, maar het is allerminst voorbarig om ze te nu al te kenmerken als het decennia waarin definitief afscheid is genomen van het multiculturalisme, het gedachtegoed dat de West-Europese landen met zoveel problemen heeft opgezadeld. Niet alleen hebben de verscheidene leiders van die West-Europese landen de multiculturele samenleving mislukt verklaard, ook op de opiniepagina's van kranten waar tot voor kort het multiculturele evangelie nog luidkeels werd verkondigd, vallen er tegenwoordig de nodige im memoria van de multiculturele samenleving te lezen.

Eén van de meest recente stukken is die van filosoof Sebastien Valkenberg in Trouw. Onder de kop 'Er was te veel ontzag voor andere culturen' benadert hij het afscheid van de multiculturele samenleving vanuit een interessante invalshoek: is de multiculturele überhaupt nastrevenswaardig? (Critici die met het onnozele tegenargument komen dat die vraag onbenullig is omdat de multiculturele samenleving simpelweg een feit is, moeten eerst maar eens dit stukje lezen.)

Valkenberg schrijft vervolgens dat het reeds misgaat wanneer de multiculturele samenleving als uitgangspunt wordt genomen omdat daarin de focus ligt op culturen en de mate van succes van een samenleving daardoor afhankelijk is van de mate waarin die culturen - allen met hun eigen zeden, gewoontes etc. - tot hun recht komen in zo'n samenleving. Omdat zo goed mogelijk te doen laten gebeuren, ontstaat er doelgroepenbeleid en we weten inmiddels allemaal tot wat voor nare zaken dat kan leiden. Valkenberg betwijfelt aan het eind van zijn stuk dan ook sterk of het ideaal inderdaad moet zijn dat er meerdere culturen naast elkaar moeten kunnen bestaan. In zijn ogen moet er eerder worden uitgegaan van 'zestien miljoen individuen, die allemaal dezelfde rechten hebben.' Dat is eigenlijk precies wat minister Donner in zijn recente integratienota aangekondigde afschaffing van doelgroepenbeleid voor ogen heeft.

Wel moet daarbij nog worden opgemerkt dat de idee van 'zestien miljoen individuen, die allemaal dezelfde rechten hebben' (i.e. de idee van individuele rechten) enkel kan bestaan binnen een liberale cultuur. De overheid, intellectuelen en anderen moeten er dan ook alles aan doen om die liberale cultuur in stand te houden en te bevorderen. Bovendien moeten culturele uitingen die daarop haaks staan ten zeerste worden ontmoedigd.

Overigens leven we in bijzondere tijden als er zelfs in Trouw stukken verschijnen die het beleid van dit kabinet ondersteunen.