Herhaling, herhaling, herhaling

Jakop Ahlbom houdt van sleur. En van herhaling. En van herhaling van de herhaling. Dat zei hij in een interview met het Parool eerder deze maand. En dat is dan ook vooral wat te zien is in zijn nieuwe voorstelling, na het vorig jaar veelgeprezen en gelauwerde Lebensraum. Zeventien mensen, zeventien individuen, waarvan sommigen ook deel uitmaken van een allang vanzelfsprekend geworden verbond. Elk van die zeventien mensen verschijnt op een zeker moment op het toneel, met een eigen ritueel, dat naarmate de voorstelling vordert, langzaam afbrokkelt door de interactie met de anderen.

Het is interessant om gade te slaan, de herhaling van gewoontes, de onzekerheid en verwarring wanneer blijkt dat ze niet onwrikbaar zijn, de opluchting maar ook het verdriet en de woede wanneer ze verdwijnen, omdat ze niet meer dan een leeg omhulsel waren geworden – slechts vorm zonder inhoud.

Ahlbom creëert mooie plaatjes op het toneel, tegen een tot in de puntjes kloppend decor, met boeiende interactie, prachtige muziek (van Leonard Lucieer en Alamo Race Track) en grappige toneelvondsten, die soms tegen slapstick aanschuren. Maar het ligt er allemaal wat dik bovenop en omdat het hele stuk is gebaseerd op herhaling, ligt verveling snel op deloer. Dat komt dan vooral omdat de rituelen op zich niet zo interessant zijn. Een vrouw alleen die de tafel dekt voor twee personen, de vrijgezel die thuiskomt, een pil slikt en naar bed gaat, een pubermeisje dat een koek pakt en haar huiswerk maakt, de werkster die opruimt en strijkt.

Het is duidelijk dat wordt toegewerkt naar een climax, met eerst subtiele barstjes in het uiterlijk vertoon met uiteindelijk een waar pandemonium met rondvliegende objecten, over elkaar rollende mensen, omvallend meubilair, razend geworden hormonen. En als de storm is geluwd en de nieuwe verhoudingen duidelijk zijn geworden, blijkt dat er niet veel is veranderd; dat de oude sleur heeft plaats gemaakt voor een nieuwe sleur – dat we allemaal hetzelfde zijn gebleven, met een litteken meer.

Soms lukt het Ahlbom om wat echt gevoel in het stuk te brengen – een gepijnigde blik, een afwerend gebaar: daarin schuilt het ware drama. Maar verder blijft het vooral een schouwspel op afstand, waarin in je als kijker je door de veelheid aan personages en de overdaad aan gebeurtenissen met niemand echt kunt identificeren. De slotscène, met een choreografie waarin alle zeventien spelers synchroon bewegen, laat zien dat in louter beweging en vorm ook zeggingskracht zit, ook al zijn het voor het eerst in het stuk bewegingen zonder direct doel. Die scène heeft, juist door het ontbreken van expliciete context, misschien meer inhoud en zeker meer impact dan de hele voorafgaande voorstelling.