Helden van de aftocht

Er wordt weleens gezegd dat links zo machtsgeil is. Bij ons in Amsterdam zijn termen als 'Brezjnev aan de Amstel' niet van de lucht en het is waar dat de PvdA hier nog steeds de oppermacht heeft, in alle deelraden en in het stadhuis. Daarbij maakt het niet uit of de partij verkiezingen wint of verliest. Misschien verklaart dat waarom de PvdA altijd juicht, vorig jaar nog bij de parlementsverkiezingen, toen Job Cohen het met een zeteltje verschil op het nippertje tegen de VVD van Mark Rutte had afgelegd 'maar het beter had gedaan dan de laatste peilingen' (die hem drie maanden eerder nog een glansrijke overwinning voorspelden).

Anderhalf jaar later ziet de wereld er heel anders uit en 'staat het leiderschap van Cohen niet ter discussie'. Althans niet volgens Cohen zelf. Ik ga daar geen kritiek op leveren, want iedereen heeft kritiek op Cohen en ik vind het zo langzamerhand heldhaftig dat de man nog niet is weggelopen. Want dat laatste doen ze allemaal, bij de PvdA. Gisteren kondigde partijvoorzitter Lilianne Ploumen haar vertrek aan (per 1 januari komend jaar), en tijdens haar aftocht meende ze Cohen alvast een zetje in de rug te moeten geven omdat Cohen te weinig uit de partij haalt en de PvdA onder Cohen te weinig zichtbaar is en te veel meegaat 'in de Haagse dynamiek' (??? djvb). Dat leidde tot de even voorspelbare als juiste vraag wat Ploumen zelf dan de laatste vier jaar had gedaan. Zij was totaal onzichtbaar geweest. Hoewel: in 2007 werd ze partijvoorzitter, waarmee ze onverwacht het oude politieke dier Jan Pronk de pas wist af te snijden. Nu geeft ze ook Job Cohen een duw. Mevrouw Ploumen is dan weinig zichtbaar geweest, ze heeft wel twee Hoffnungsträger van de PvdA de diepte in gesleurd. Niet mis! Dat waren oude mannen, maar van een warhorse als Pronk kun je niet zeggen dat hij niet zijn stinkende best heeft gedaan. Hij stond altijd voor de PvdA klaar, met eindeloze ministerschappen en - minstens zo belangrijk - intellectuele inbreng. En Cohen kun je verwijten dat hij er zelfs niet in is geslaagd om de boel binnen z'n eigen partij bij elkaar te houden, maar hij loopt tot nu toe niet weg en blijft welgemoed theedrinken (zelfs met Lilianne Ploumen). Het is dan ook onzin om te zeggen dat de zestiger Cohen door maar als partijleider aan te blijven een hele generatie aanstormend talent laat verpieteren. Cohen zit er pas sinds maart 2010. Vergelijk dat met de onvermoeibare Joop den Uyl, die van geen ophouden wist, praktisch in het harnas stierf, en een hele stoet kroonprinsen in de wacht hield. Zulke kroonprinsen zijn er nu helemaal niet. Erger, er is helemaal niks.

Steeds duidelijk wordt wat voor een leegte Wouter Bos heeft nagelaten. Wouter koos in 2010 zelf voor de aftocht, eerst uit Afghanistan, toen uit het kabinet Balkenende IV, en toen uit de politiek. En de PvdA? Die juichte, omdat Wouter 'ballen' had getoond, zijn rug had recht gehouden, en heel dapper voor zijn eigen toekomst en zijn eigen gezin had gekozen. Het zijn allemaal helden van de aftocht, de grote mode sinds links na de ineenstorting van het Sovjetcommunisme onder Michail Gorbatsjov aan collectieve zelfopheffing is gaan doen. Het is deze houding die model staat voor de nieuwe generatie. De politiek is een opstapje in het cv, ze zijn niet met de politiek 'getrouwd' (trouwen is nu meer iets voor homo's), en ze houden het voor gezien als het moeilijk wordt. Wouter Bos had daarbij bij zijn aantreden in 2003 al een beroep op Job Cohen als stand in gedaan, omdat die meer ervaring had. Dat getuigde van zelfinzicht, maar waarom Wouter de kar dan überhaupt meende te moeten trekken blijft een raadsel. Hetzelfde geldt voor zo'n mevrouw Ploumen. En het verschijnsel blijft heus niet tot de PvdA beperkt. Ook in andere partijen zie je 'talenten' die even in de politiek binnenwippen omdat het ze een leuke uitdaging lijkt. Het amateurisme viert hoogtij. Politiek, dat kan toch iedereen. Herinneren we ons het aandoenlijke gestuntel van Rita Verdonk nog? Maar wat wel voor haar pleit is dat ze nooit heeft opgegeven en nog altijd trots op Nederland is. Bij de PvdA kom je die mentaliteit niet meer tegen. Dan moet je ook niet verbaasd zijn als in deelraden in Amsterdam-West 'nieuwe Nederlanders' dankzij een handjevol medestanders via een coup zomaar de partij kunnen overnemen.

Op de Dagelijkse Standaard maken velen zich vrolijk over de teloorgang van de PvdA. Ik niet. Mijns inziens is het een groot risico voor de Nederlandse samenleving als een traditionele bestuurspartij als de PvdA aan zo'n politiek amateurisme ten prooi valt als we nu zien. En machtsgeile amateurs zijn nog veel gevaarlijker dan machtsgeile professionals, ook en vooral in een democratie. Daarom moet het ophouden met al die helden van de aftocht en hoop ik dat Job Cohen nog even blijft. Want je dwingt pas respect af door vol te houden, niet door weg te gaan.