Hedendaags hedonisme

In een recensie op www.slate.com schrijft criticus Dana Stevens: "You could attend a matinee screening of Spring Breakers with an eye toward either writing your master’s thesis or masturbating." Daarmee is een hoop gezegd. Want Spring Breakers is tegelijk een viering van hedendaags hedonisme en een gelaagd commentaar daarop.

De film begint met slowmotion beelden van wat de essentie lijkt te zijn van die traditionele, korte vakantie in het voorjaar: goddelijke, jonge, halfnaakte lijven, overgoten met drank en gestuurd door hormonen in combinatie met overmoed en een gevoel van onsterfelijkheid. Geen wonder dat de vier protagonistes er zo’n beetje alles voor over hebben om daar ook te geraken. Op de campus blijven is geen optie – daar is het namelijk saai. En saai is in de Amerikaanse jeugdcultuur zo’n beetje synoniem aan dood.

Van de vier meisjes worden er drie gespeeld door actrices die hun sporen hebben verdiend in de allesvervlakkende Amerikaanse televisie-entertainmentindustrie: de Disneychannel-exponenten Selena Gomez en Vanessa Hudgens en soapie Ashley Benson. De perverse ironie schuilt erin dat hun traditionele fans te jong zijn om hun sterren te zien stralen in deze film, waar ze zo’n beetje alle regels met voeten treden die ze in hun televisieseries als de onschuldige girls next door zo hoog in het vaandel houden.

Om te beginnen wordt er een brute overval gepleegd, waarbij ze wel zenuwachtig zijn maar allerminst gehinderd door scrupules: ze nemen immers waar ze recht op hebben, een attitude die als een besmettelijke ziekte heerst in zo’n beetje de hele westerse samenleving, met de springbreakers-enclaves als het epicentrum. Daar is alles en iedereen gericht op persoonlijk, niets en niemand ontziend, grenzeloos genot. Dat geldt dus ook voor de vier meisjes – hoewel Faith (Selena Gomez, die in haar rol het dichtst bij haar Disney-imago blijft) van het begin af aan twijfels heeft over de hele onderneming. In een droomachtige sequentie van videoclipbeelden volgen we de roekeloze tieners wanneer ze zich door hun springbreak feesten, in een halve staat van bewustzijn als op een lange drugstrip, tot de werkelijkheid zich wreed opdringt in de vorm van de geüniformeerde arm der wet. Deze onderbreking schudt de meisjes even wakker, maar wanneer ze – nog altijd slechts gekleed in bikini’s – door gangstarapper Alien (een vrijwel onherkenbare James Franco, inclusief blinkende grill en strakke vlechtjes) uit de gevangenis worden gehaald, wint het gevoel van onaantastbaarheid het al snel van het gezonde verstand. Behalve dan bij Faith die dan ook abrupt uit het hele verhaal verdwijnt – uit het oog uit het hart, zoals dat hoort bij de ware hedonist.

De overgebleven drie, waarvan er uiteindelijk nog een vertrekt, ontpoppen zich als gretige leerlingen van de zichzelf als meestercrimineel beschouwende Alien. Tussen de tienermeisjes en de gestoorde gangster groeit een onwaarschijnlijke band, gestoeld op wederzijdse adoratie en opportunisme. Onschuldig is ze allerminst, getuige een hitsige yacuzzi-scène, bizar is ze zeker, getuige de scène waarin de zeer schaars geklede meisjes met zware vuurwapens om en verontrustende bivakmutsen op dansen rond de witte vleugel waarop Alien op gevoelige wijze de Britney Spears-ballad Everytime ten gehore brengt. Maar niet zo bizar als de ontknoping van het verhaal, dat zich bijna geheel in slowmotion voltrekt, wat bijdraagt aan het algehele gevoel van vervreemding en onthechting die de gebeurtenissen oproepen.

Je kunt, en moet misschien, de film zien als maatschappijkritiek – als een commentaar op de vervlakking, commercialisering, individualisering, seksualisering, het verlies van waarden, het alomtegenwoordige entertainment. Maar Korine doet dat door dat alles te celebreren – seks, of de illusie ervan, zag er zelden zo overtuigend en opwindend uit. En de manier waarop de meisjes door de film paraderen geeft het idee van de pikante Amerikaanse tienerkomedies als Porky's. Maar daarvoor is de film weer te duister, te esthetisch en te intelligent. In elk geval heeft het publiek in Amerika de film gretig opgepikt - na een paar weken zijn de vijf miljoen productiekosten er dubbel en dwars uit en ligt de naam van Harmony Korine op ieders tong.