Groepsdenken - de achtergrond

Toen John F Kennedy aantrad als president in 1960, erfde hij van de vorige regering vergevorderde plannen voor een invasie van Cuba. Deze mislukte operatie in de Varkensbaai werd zijn grootste fiasco, maar het legde ook de basis voor een succesvolle afronding van de daaropvolgende Cubacrisis in 1962, waarbij een nucleaire oorlog ter nauwernood werd afgewend.

Kennedy had namelijk zijn les geleerd van het varkensbaaifiasco. De onjuiste beslissing was puur en alleen veroorzaakt door een pycho-sociaal fenomeen, zoals de psycholoog Irving Janis voor hem analyseerde. Degenen die beslissingen moeten nemen, worden veelal verblind door overschatting van hun eigenwaarde, als gewaardeerd lid van een belangrijke sociale insidersgroep. De vrees voor het uiteen laten spatten van de kennelijke consensus en daarmee de warme groepsbanden weerhield, menig adviseur van het uitspreken van zijn gegronde twijfels over de voorgenomen operatie. Kennedy zorgde er tijdens de Cubacrisis wel voor dat dit niet nog een keer zou gebeuren.

Met deze ervaringen ontwikkelde Janis het concept voor 'groupthink' waarover deze volgende brokken over gaan. Hierin zullen we zien hoe nauwkeurig de verschillende elementen daarvan passen in de groep van klimaatalarmisme.

Ik vertaal hier even (vrij) de Engelse versie van de inleiding:

Loyaliteit aan de groep vereist dat de individuele leden controversiële kwesties noch alternatieve oplossingen aan de orde stellen en er is het verlies van individuele creativiteit, individualiteit en onafhankelijk denken. Alleen de 'party-line' telt. De disfunctionele groepsdynamiek van de 'ingroup' brengt een 'illusie van onkwetsbaarheid' met zich mee (een absoluut overtuigde zekerheid dat de juiste beslissing wordt genomen). Dus de 'ingroup' overschat zijn eigen vaardigheden in de besluitvorming aanzienlijk, evenals het de capaciteiten van zijn tegenstanders (de 'outgroup') onderschat. Groepsdenken kan zelfs leiden tot dehumaniserende acties tegen de 'outgroup'.

Ter afsluiting van deze inleiding een aantal gedachten.

Ten eerste, het is het wellicht interessant om sommige bijdragen van de discussie over mijn vorig brokje te toetsen aan deze uiteenzetting.

Ten tweede, het laat zich aanzien dat de duidelijkste indicatie van 'groupthink' is het beroep op consensus waar zo naarstig naar wordt gezocht.

Ten derde, 'groupthink' en de eerder behandelde 'moral panic' tonen veel overeenkomsten. De relatie tussen beide is mijns inziens te duiden dat het 'moral panic' mechanisme groepsvorming veroorzaakt waarin vervolgens 'groupthink' in een warm gespreid bedje valt. De overeenkomst is dat de volksduivels van 'moral panic', dezelfde zijn als de 'outgroup' bij 'groupthink'.

Aldus André Bijkerk.

Voor mijn eerdere DDS-bijdragen zie hier.