Griekenland - nu wordt het serieus

Juncker liet zijn woordvoerder vrijdag ontkennen dat het beraad plaatshad. Eerder had het Duitse weekblad Der Spiegel de geplande bijeenkomst onthuld. Volgens het tijdschrift zouden de gesprekspartners - Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje en Juncker als voorzitter van de eurozone - het over een mogelijke uittrede van Griekenland uit de eurozone hebben. Nederland was niet voor het beraad uitgenodigd, en wist er ook niet van af. Het artikel leidde tot grote onrust op de financiële markten. De euro verloor uiteindelijk twee cent ten opzichte van de dollar. In een interview met de krant Luxemburger Wort erkent Juncker een valse voorstelling van zaken te hebben gegeven. Juncker:

Vanmorgen werd de Tweede Kamer van reces teruggeroepen voor geheim spoedoverleg met minister De Jager en Nout Wellink (Nederlandsche Bank). Dat zou kunnen duiden op een nieuwe steunronde voor Griekenland. Kamerleden bevestigen dat zij teruggeroepen zijn van het reces voor het besloten overleg, maar willen vanwege afgesproken geheimhouding niets zeggen over de inhoud. De plotselinge bijeenkomst, en de aanwezigheid van Wellink, suggereert dat er een nieuwe steunronde voor Griekenland op handen is.

Er woedt een fel debat in Europa of de Grieken opnieuw geld moet worden geleend of dat het land zijn schuld moet herstructureren. In het eerste geval betalen de belastingbetalers van de eurolanden de rekening, in het laatste geval lijden banken, pensioenfondsen en andere bezitters van Grieks schuldpapier verlies. 16 mei is er in Brussel een bijeenkomst om te praten over verdere steun aan Portugal. Ook extra steun voor Griekenland, bovenop de € 110 mrd die een jaar geleden werd toegezegd, staat op de agenda.

Aangezien de PVV een verklaard tegenstander is van verdere hulp, zou de regering een probleem kunnen hebben. De publieke opinie is fel tegen verdere steun, en als de oppositie zich leent voor het verkrijgen van een meerderheid voor het minderheidskabinet. Na de eerdere problemen rond een heikel punt met de Kunduz-missie, zie ik de oppositie niet direct enthousiast worden over iets dat het effect heeft dat het in Nederland alleen maar méér bezuinigingen zal vereisen.

De eerder hierboven genoemde herstructurering houdt in, dat de schuldeisers van de Grieken akkoord gaan met een verlaging van hun vordering, met als alternatief een faillissement van de Griekse staat, en een volledig verlies van hun tegoeden. Tenzij de andere landen dus bijspringen. Dat hiertussen de keus gaat, betekent de facto een erkenning, dat het geld dat we er nu in gaan stoppen, niet meer terug komt. Het gaat dus niet langer om het stellen van garanties (zoals bij de 110 miljard) maar puur om subsidie. En wel contant, graag.

De garanties zijn door JK de Jager op de staatsbalans niet opgevoerd, zelfs niet onder vermelding van een percentage risico. Boekhoudkundig bedenkelijk, zelfs als je er van uitgaat dat het met rente zal worden terugbetaald. Daarvan kan nu dus geen sprake meer zijn. Het deel dat Nederland bijdroeg (4 miljard) dient dus in hoog tempo te worden bijgeschreven op de balans. Maar daarmee zijn we er nog niet. Het Nederlandse aandeel in de volgende bezuinigingsronde, moet daar ook aan worden toegevoegd. Er zijn geen excuses meer. Nog een klein, maar levensgroot aanwezig probleem is het gebrek aan eensgezindheid binnen de EU. Dat de UK niet was uitgenodigd op de bijeenkomst in Luxemburg is een onderstreping van de Britse aankondiging dat zij zouden weigeren bij te dragen aan een nieuwe steunoperatie voor de Grieken. Hoewel geen onderdeel van het Euro-blok, heeft de UK de vorige keer wel trouw bijgedragen. Nu dus niet meer. Resultaat? Dat het aandeel van de andere landen groter zal worden.

Binnenlandse gevolgen Als onderdeel van het Euro-blok wordt van Nederland blijkbaar geëist dat het gewoon verplicht meedoet met de nieuwe steunoperatie. In hoeverre dat kan is de vraag. Gezien de gang van zaken vanmorgen lijkt de regering er voor te kiezen de Kamer te informeren, in de hoop dat er geen motie zal worden ingediend die het verbiedt. Maar zoals ik hierboven heb betoogd, er zijn op basis van de keuzes die zijn gepresenteerd geen goede gronden om de af te geven garanties van de balans van de Nederlandse Staat te houden. Dat komt er op neer, dat de begroting moet worden gewijzigd om het te kunnen doorvoeren. En de begroting is een onderdeel van het wetgevingsproces, dat elk jaar opnieuw apart wordt vastgesteld.

In die zin ontstaat er dus een enorm probleem als een partij zou eisen dat de regering een wet indient voor de wijziging van de begroting. Want dan zullen de verschillende partijen moeten laten zien hoe ze hiermee om denken te gaan. En hoe het nieuwe gat in de staatsfinanciering zal moeten worden gevuld. Minder dan een miljard zal het niet worden, zeer waarschijnlijk meer. Weinig partijen in de oppositie zullen die verantwoordelijkheid aandurven. Wellicht erkende eurosceptici als SP of PVV. Maar voor de binnenlandse politiek zal een acceptatie van een nieuwe steunoperatie zoals de EU die op 16 mei zal voorstellen ongetwijfeld dynamiet zijn.