Goochelen met getallen: van arm naar rijk

Het is het centrumgetal waar alles uit voortvloeit. Het is een product van een rekensom, niet een tellen van de reële inkomsten. Van dat magische getal dat uit die rekensom komt wordt de rijksbegroting geconstrueerd, dat deel van de koek dat de overheid gaat uitgeven, waarbij ook weer een deel van die uitgaven via een sommetje bij het BBP wordt opgeteld. Ver van de werkelijkheid dus. Het percentage staatsschuld wordt ermee berekend, het begrotingstekort of overschot  is erop gebaseerd en onze afdracht aan de EU en grootte van de ontwikkelingshulp. De economische groei of krimp  wordt erdoor bepaald. Ook de relatieve omvang van de private schuld (dus van burgers en bedrijven) wordt ermee bepaald, als percentage van het BBP. Want niet alleen de overheid maakt schulden door meer uit te geven dan het BBP groot is maar ook de private sector maakt schulden.  Voor beide zijn limieten bepaald van kan wel/ kan niet. Bekend is natuurlijk de 60% maximale schuld door de EU verdragen bepaald en de 3% maximaal tekort. Minder bekend zijn de tippingpoint percentages, 90% voor de overheidsschulden en 180 % voor de private schulden. Boven die percentages wordt de rentelast van de schulden zo groot dat er niet genoeg overblijft voor  een normale economische groei. Daar hoort wel een kanttekening bij. De rente voor Nederlandse staatsschulden ligt omstreeks de 2%, die voor de zuidelijke landen omstreeks de 6%. De hoogte van die rente is natuurlijk van grote invloed op de houdbaarheid  (sustainability) van die schulden. Voor de private schulden zijn er nog veel grotere verschillen. Naar genoeg voor zwakke landen zijn de schulden daar dus sneller onhoudbaar dan voor de sterkere economieën.

Ook de inflatie in het vorige artikel is schijn. Het pakket voor de core inflatie (van essentiële zaken) kan naar believen gewijzigd worden zodat het percentage variëert en omvat alleen een selectie. In de USA werd gezegd dat in plaats van biefstuk nu ineens kip werd gebruikt voor de berekening. Bovendien wordt geharmoniseerd, dus aangepast.

In de USA is er vorig jaar een wijziging in de berekeningswijze van het GDP (BBP) gekomen waarbij ineens uitgaven aan research and development door de overheid werden gezien als investeringen (capitalisation) en dus bij het GDP moesten worden opgeteld hetgeen tot gevolg had dat het GDP ineens 3% groeide. Zoals de critici daar zeiden: volslagen imaginair want je bent het geld kwijt en er komt niets voor terug.

Door de harmonisatie met het EU systeem heeft de EU deze wijziging overgenomen en dat zou voor Nederland uitkomen op inderdaad plus minus 3% verhoging van het BBP. Nederland zou Nederland niet zijn als daar niet nog een schepje bovenop werd gegooid en via betere informatievoorziening en wat criminele activiteiten gekapitaliseerd kwam men in maart tot een getal van 7,6% verhoging, 45 miljard euro per jaar met terugwerkende kracht tot 2010, het nieuwe referentiejaar, 4,6% meer dan in de overige EU landen. Puur imaginair. Maar dan komt de imaginaire wereld de harde werkelijkheid van de echte wereld tegen.

Want de rijksbegroting is gebaseerd op echt geld, niet iets imaginairs. Het teveel uitgegevene is in echte euros en de grootte van de staatsschuld is eveneens in echt geld. Datzelfde geldt voor de private schulden. Het excuus dat het alleen maar een wijziging in de berekeningswijze is snijdt geen hout.  Want het gaat dit jaar halverwege juni in. Als de minister van financiën zijn begroting aan het parlement aanbiedt gaat dat met het gewijzigde BBP.  En leg eens uit aan ons parlement dat het allemaal imaginair is en geen echt geld en dat we van de oude berekening uit moeten gaan. Het is toch al zo moeilijk allemaal te begrijpen, laat staan nep van echt te onderscheiden.

Virtueel hebben wij immers vanaf 2010 4 keer 45 miljard meer binnengekregen dan volgens de oude methodiek. 180 miljard euro in totaal die ergens zouden moeten rondzweven. Want de uitgaven zijn in echt geld geweest en de staatsschuld is ook in echt geld en gebaseerd op de traditionele berekening, dus dat meerdere is nooit besteed. Het begrotingstekort van 3% zou ineens in een overschot van 4,6 procent zijn veranderd, de staatsschuld verminderd met die 180 miljard, we zouden nog maar 260 miljard schuld hebben, dat is slechts 43% van het nieuwe BBP. We zouden weer de steenrijke Nederlanders zijn. Maar dat alles is imaginair, nep, schijn. In werkelijkheid wordt de staatschuld 15 miljard groter en houden we in echt geld uitgedrukt een begrotingstekort. Het is zwarte magie. Leg dat de burger nu eens uit.

In de eurozone wil de echte groei nog maar steeds niet op gang komen. De groei is nauwelijks groter dan de zo lage inflatie. Een van de oorzaken ervan is de grootte van niet alleen de publieke maar ook de private schuld wat ik zojuist al vemeldde.

Hieronder een overzicht van de percentages staatsschulden en private sector schulden einde 2012.  Voor 2013 kan er drie procent bijgeteld worden bij de staatsschulden. Die combinatie van staatschulden en private schulden speelt een grote rol in de mogelijkheden tot groei. Er valt geen geld meer vrij te maken voor de nodige investeringen, het geld (en het goedkope krediet) is op, de rentelasten wegen zwaar. In 2015 verwacht men bovendien een verhoging van de rente.

Geen wonder dat het een aanlokkelijk plan lijkt dat de ECB de geldpers aanzet om zo meer geld in de circulatie te  brengen. Maar dat geld zou dan ook in de eurozone economie terecht moeten komen en niet ergens anders. Dat is onmogelijk want men kan de banken, waar dat extra geld terecht zou komen, niet dwingen in de eurozone te investeren. Elders investeren tegen hoog rendement, zoals ik gezegd heb in het vorige artikel, is veel aanlokkelijker. Het andere argument, dat dan de inflatie toeneemt wordt gelogenstraft door de ervaringen in de USA en het VK: ondanks de enorme geldinjecties is de inflatie daar nauwelijks toegenomen. Misschien ook omdat zoveel wegvloeide naar de Emerging Markets. Herstructureren van schulden onderling kan ook niet veel uitmaken, behalve enkele landen zitten ze allemaal onder water en de nieuw toegelaten en kandidaatstaten maken de toestand alleen nog maar erger omdat zij nu al veel extra geld krijgen. Zoals de Fransen zeggen: "C'est une catastrophe".

Dit overzicht is gebaseerd op de traditionele manier van berekenen van het BBP.

Als laatste het volgende: in Spanje is het gezinsinkomen 52% van het Nederlandse maar als we de Nederlandse prijzen op 97 stellen zijn die in Spanje 72,48. Tel daarbij meer dan 25% werklozen. In Italië gezinsinkomen 56,63% van het Nederlandse en de prijzen 75. Dus 50% van  ons inkomen maar de prijzen zijn slechts factor 75 en 72 van de Nederlandse. Oorzaak: de veel te dure euro. Banken en staten blijven overeind en de burger kruipt door het stof.