Bedrijfseconoom en (bijna) wetenschapsfilosoof Kees Cools van de Tilburg Univerity promoveerde onlangs op een proefschrift, waarin hij ervoor pleitte dat bankiers zich 'moreler' moeten opstellen. Onder de veelzeggende titel 'Ghandi in Governance' signaleert Cools twee belangrijke risicofactoren voor het ontsporen van topbankiers: ze zijn afkomstig uit een 'laag' milieu en/of ze zijn één of meerdere keren gescheiden. Cools voegt er nog aan toe dat uit zijn onderzoek is gebleken dat 'slechte' topbankiers over het algemeen last hebben van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Dat betekent dat zich bij die personen een patroon voordoet waarbij deze zich in grote mate geweldig vindt, lijdt aan grootheidswaanzin, de noodzaak voelt om bewonderd te worden en een gebrek heeft zich in te leven in anderen. Deze stoornis hangt vaak samen met andere psychische aandoeningen. Onderzoek door psychologen toonde aan dat personen die lijden aan narcistische persoonlijkheidsstoornis in een relatie vrijwel altijd de baas willen zijn, afstand houden van hun partner, liegen en in veel gevallen ontrouw zijn.
In zijn onderzoek vergeleek Cools het topmanagement van vijf grote Amerikaanse banken die in de problemen waren gekomen door roekeloos gedrag en overheidssteun nodig hadden gehad om overeind te blijven of zelfs failliet gingen (Bear Stearns) met vijf banken die wel overeind bleven. Volgens Cools zijn 'slechte' topbankiers veel vaker gescheiden dan 'goede'. Twee van de vijf 'slechte' bankiers waren één of meerdere keren gescheiden (tegenover nul van de 'goede'). Ook bleken directeuren van slechte banken 'significant vaker' afkomstig uit lage milieu's.
Daarom pleit Cools ervoor dat topmensen moeten leren om de waarheid te spreken en zich kwetsbaar op te stellen (fouten durven toegeven). Zij zouden zich, gelijk Ghandi deed, meer moeten gedragen als een 'moreel primaat'. Maar Cools is ook realist. Hij schrijft, en ik citeer:
"Realisme dwingt ons te erkennen dat goed bestuur geen vanzelfsprekendheid is, integendeel. We zijn een stelletje goedbedoelende, maar aggressieve, liegende en bedriegende primaten. Goed bestuur is tegen de natuur."
Een weinig opwekkende conclusie. En een frappante gelijkenis met veel (internationale) politici, maar dat geheel terzijde.
Hier vindt u een overzicht van mijn columns en u kunt mij hier volgen op Twitter.