Gevolgen Russische annexatie Krim voor het Europese energiebeleid

FD: Is het Europese energiebeleid failliet?

De Duitse Energiewende is ongetwijfeld de meest vernietigende manifestatie van het Europese decarboniseringsbeleid. Deze heeft geleid tot een ontwrichting van de Duitse elektriciteitsmarkt met megaverliezen voor de traditionele Duitse stroomproducenten (zie hier, hier en hier), alsmede secundaire schadelijke effecten op die van de aangrenzende landen, zoals Nederland.

Maar dat is niet alles. Zoals ik al vaak heb gerapporteerd, luiden de Europese energie–intensieve bedrijven de noodklok vanwege de hoge stroomprijzen en zijn zij geleidelijk bezig Europa te verlaten, met alle gevolgen van dien voor Europa's concurrentievermogen, welvaart en werkgelegenheid. Dit is alles het directe gevolg van het nefaste klimaatbeleid van de EU, gebaseerd op de waanidee dat de menselijke uitstoot van CO2, door het verstoken van fossiele brandstoffen tot een catastrofale opwarming van de aarde zou leiden. Maar ondanks een aanzienlijke stijging van de CO2–concentratie in de atmosfeer, is de opwarming zo'n 17 jaar geleden gestopt. En er zijn op dit moment geen aanwijzingen voor een hervatting daarvan. Integendeel, vele wetenschappers, in het bijzonder astrofysici, verwachten een substantiële afkoeling van de aarde in de komende decennia als gevolg van de verminderde activiteit van de zon.

Het Europese energiebeleid werd – tot voor kort? – gegijzeld door het klimaatbeleid, waarvoor een soliede wetenschappelijke basis ontbreekt. Reeds vele jaren heb ik daar op mijn blog tegen geageerd. Nu – zij het vele jaren te laat – begint ook in de reguliere media twijfel te rijzen aan het Europese energiebeleid.

Zo organiseert het Financieel Dagblad binnenkort een symposium over het Europese energiebeleid onder de titel: 'Is het Europese energiebeleid failliet?' 

Aan de uitnodiging ontleen ik het volgende:

De plannen voor een pan-Europees energiebeleid hebben tot nu toe weinig opgeleverd. De lage CO2-prijs is geen prikkel voor verduurzaming, lidstaten voeren grotendeels hun eigen beleid en kolencentrales draaien overuren, terwijl milieuvriendelijkere gascentrales uit worden gezet.

Energieleveranciers kunnen nauwelijks investeren door lage inkomsten. Door de Duitse Energiewende wordt de Europese energiemarkt verstoord. En de schaliegasrevolutie in de Verenigde Staten zorgt dat de Europese concurrentiepositie in gevaar komt. Hoewel de Amerikaanse gasprijs door de strenge winter flink is gestegen, is de gasprijs in Europa nog altijd drie keer zo hoog.

Wat is de rol van de Europese Unie en moet deze veranderen? Heeft de EU wel de macht en kunde om energiebeleid voor te schrijven aan de lidstaten? Hoe kijkt Europa aan tegen de consequenties van decentrale opwekking? Een overspannen netwerk? Elektriciteitsdumping over de grens? En subsidies?

De Europese doelen voor 2020 zijn de helder: 20% minder uitstoot ten opzichte van 1990, 20% hernieuwbare energie en 20% meer energie–efficiëntie. Maar hoe staat het met de duurzaamheidsdoelen voor 2030-2050? Zijn die realistisch? Of zijn we al te laat met de eerste stappen om die op tijd te realiseren?

Het is duidelijk dat de opzet van deze conferentie nog steeds past in het AGW–paradigma (AGW = 'Anthropogenic Global Warming'), dat toch al geruime tijd geleden overtuigend is weerlegd (maar daar is men bij het FD nog niet achter gekomen). Niettemin impliceert deze themakeuze een breuk met de tot dusver overwegend kritiekloze benadering van het FD van het Europese energiebeleid. 

Nog onlangs, tijdens de EU–energieraad van 4 maart, hebben 13 lidstaten, waaronder Nederland, aangedrongen op een CO2–reductiedoelstelling van 40% in 2030 (tegen 20% in 2020 – peiljaar 1990). Nederland heeft dit, volgens een toelichting van EZ, onder meer gedaan om de industrie snel duidelijkheid te geven omdat dit bijdraagt aan een verbetering van het investeringsklimaat.

Men kan zich afvragen wie deze onzin heeft verzonnen, mede in het licht van de recente tsunami van alarmerende berichten vanuit de (energie–intensieve) Europese industrie. Deze duidelijkheid kan alleen maar tot een substantiële verslechtering van het investeringsklimaat leiden en de industrie uit Europa wegjagen. Voor een land waarin verantwoordelijke beleidsmakers dit soort onzin uitkramen, bestaat weinig hoop meer op economisch herstel. Het is alsof de patiënten de leiding van de psychiatrische kliniek hebben overgenomen.

De oosteuropese landen verzetten zich echter tegen het voorstel, zodat er nog geen beslissing kon worden genomen.

Maar we zijn nu weer een paar weken verder. Ondertussen heeft Rusland de Krim geannexeerd. Daardoor zijn verhoudingen tussen Rusland en de EU grimmiger geworden. De analyse van de energiesituatie van Europa is daardoor fundamenteel gewijzigd.

Barbara Lewis van Reuters rapporteert:

European leaders will seek ways to cut their multi-billion-dollar dependence on Russian gas at talks in Brussels on Thursday and Friday, while stopping short of severing energy ties with Moscow for now.

Russia's seizure of Ukraine's Crimea region has revived doubts about whether the European Union should continue to rely on Russia for nearly a third of its gas, providing Gazprom with an average of $5 billion per month in revenues. Some 40 percent of that gas is shipped via Ukraine.

EU powerhouse Germany is among those with particularly close energy links to Russia and has echoed comments from Gazprom, Russia's top natural gas producer, that Russia has been a reliable supplier for decades.

Russian supplies of gas to the European Union were disrupted in 2006 and 2009, but only because of knock-on effects when Moscow cut off Ukraine for not paying its bills. Although those incidents resulted in EU attempts to diversify its energy sources, contracts to the bloc have always been honoured.

EU officials said the current Ukraine crisis, however, had convinced many in Europe that Russia was no longer reliable and the political will to end its supply dominance had never been greater.

"Everyone recognises a major change of pace is needed on the part of the European Union," one EU official said on condition of anonymity.

"At the back of people's minds, there will always be the doubt that if the relationship goes sour, Russia has that weapon and it's not something it should have," another official said, referring to Russia's option of severing supplies.

As alternatives to imported gas, the Brussels talks will debate the European Union's "indigenous supplies", which include renewable energy and shale gas. ...

Lees verder hier.

Maar duurzame energie is geen oplossing, want het aandeel daarvan in de energy-mix is klein en het laat zich aanzien dat dat ook zo zal blijven, gezien de enorme kosten en andere nadelen van duurzame energie (wind, zon en biomassa). Het is ironisch dat Rusland zich wel voorstander van duurzame energie (voor West– Europa) heeft getoond, omdat Russisch aardgas bij uitstek geschikt is om snel regelbare gascentrales te voeden, die nodig zijn als back–up voor intermitterende energiebronnen als wind en zon.

Maar is de vrees voor onderbreking van Russische gasleveranties aan West–Europa wel zo reëel als veelal in de media wordt voorgesteld? Ik dacht het niet. Ja, Europa kan niet niet zonder Russisch gas. Maar tegelijkertijd heeft Rusland een ongestoorde inkomensstroom uit export nodig om de zaak draaiende te houden. Bovendien heeft Rusland veel geïnvesteerd in productie– en transportfaciliteiten bestemd voor uitvoer naar West–Europa. Dat geld moet worden terugverdiend. Het ziet er thans naar uit dat niemand de zaak op de spits wil drijven. Bij verstandig, afgemeten beleid aan beide kanten zal deze wederzijds voordelige handel n.m.m. buiten het (tot dusver bescheiden) sabelgekletter worden gehouden, dat thans de krantenkoppen haalt. 

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.