EU verstevigt grip op eurolanden

Zoals Tim gisteren geheel terecht benoemde, is het hoogst merkwaardig dat politici als Sarkozy nu roepen dat de Ierse vennootschapsbelasting omhoog moet. Het zijn ook geen incidenten: Duitsland vroeg eerder al om een verhoging van de Ierse vennootschapsbelasting en in de sfeer van andere buitenlandse bemoeienis, roept de EU voortdurend dat Portugal staatssteun moet (zij herhalen: moet) accepteren. Waarom is de EU nu ineens zo openlijk een supranationale mêlée van konkelende politici met nationale belangen?

Het antwoord ligt in het probleem dat aan de basis ligt van de eurocrisis: de Zuid-Europese schuldenberg. Ik spreek expliciet over Zuid-Europa. Want niet alleen was de steun die Ierland uit het euro-noodfonds ontving, door intimidatie afgedwongen, de miljarden waren vooral nodig vanwege epische bestuurlijke faalhazerij. De Ierse minister van Knaken had in 2008, namens de Ierse staat, namelijk blind alle deposito's en uitstaande leningen van het Ierse bankwezen gegarandeerd. De volle omvang van de kredietcrisis was op dat moment nog niet bekend. En toen de Ierse banken getroffen werden, was dat vooral een strop voor de Ierse staat, die in rap tempo de trotse bezitter was van een staatsschuld die 100% van het BBP beliep.

Ook de Belgen zullen geen onoverkomelijke problemen opleveren. Vroeg of laat zal de Belgische federale staat ofwel uiteenvallen, ofwel weer enige tijd bijeen gehouden door socialistische afdracht- en wurgcontracten. In beide gevallen is er voldoende bestuurlijke kracht om een begin te maken met een sanering van de overheidsuitgaven.

Het werkelijke probleem blijft in Zuid-Europa gelegen. Deze economische regio heeft lange tijd boven zijn stand geleefd en bekostigde dat met geleend geld, terwijl onze mediterrane vrienden de schuldenberg telkens met behulp van de centrale bank lieten devalueren. Zuid-Europese economieën zijn niet ingericht op concurrentie, maar op slim potverteren. Da's ook een kwaliteit, daar niet van, maar het levert enorme problemen op als deze landen verbonden worden aan economisch meer competitieve landen. Zulks gebeurde met de introductie van de euro echter wel. Twee verschillende cultuurgebieden, met geheel andere economische mores, werden rigoureus aaneengeregen.

Binnen de EU bestond er de ijdele hoop, verpakt als krachtige concensus, dat Zuid-Europa door de economische en monetaire binding met het noorden, weldra zou moderniseren en een tred harder zou lopen. Helaas, dat ging niet door. Ondanks dat de Club Med nu niet langer zijn schulden kon afwaarderen, omdat het geen eigen centrale bank meer had, bleef het potverteren. En de schuldenberg nam daardoor, deze keer ook in absolute zin, toe. Zie hier de voorgeschiedenis die leidde tot de schuldencrisis.

Wat dit allemaal met de gedragingen van Sarkozy te maken heeft? Veel. Hij probeert namelijk de eurozone te redden door de duimschroeven aan te halen bij economische delinquenten. Hij wil een hand in hun economische beleid. Zie het als het IMF dat dictatortje speelt in de landen waar het geld aan heeft geleend.

Deze pogingen om meer invloed te verwerven in het bestuur van andere eurolanden, is een teken van wanhoop. Het vertrouwen in verstandig handelen van Europese partners is verdampt, dus denken lieden als Sarkozy dat ze zelf het heft in handen moeten nemen om hun buren op het rechte pad te houden. De Franse president heeft het alleen niet helemaal begrepen, waardoor hij heel misplaatst en opportunistisch kritiek heeft op Ierland, terwijl hij beter zijn Zuid-Europese kornuiten tot de orde zou roepen.

Het noorden van Europa lijkt te denken dat de noodzakelijk cultuuromslag in Zuid-Europa moet worden afgedwongen. Daarom staat Sarkozy voor de bühne stampij te maken: om druk te zetten achter een verregaand staatsingrijpen van Noord- in Zuid-Europa. En niet voor niets werd ook Portugal zwaar geïntimideerd om miljarden uit het steunfonds te accepteren. Dat gaf de eurozone namelijk een zelfgegeven mandaat om flink huis te houden in Portugal en zijn grip op het land te versterken.

Als de Europese Unie en de euro de schuldencrisis overleven, zullen beide sterker zijn dan ooit. Want het momentum om Europese invloed in lidstaten te vergroten, was nog nooit zo groot en wordt ten volle uitgebuit.