EU is 'menselijke waardigheid' kwijtgeraakt

Een bekend Nederlands gezegde luidt: 'haastige spoed is zelden goed'. Dit gezegde kan niet beter van toepassing worden verklaard dan op de huidige Europese Unie en dan met name op de plannen om versneld te komen tot een totale verstrengeling van de Europese bancaire sector en de daaruit voortvloeiende gezamenlijke schuldfinanciering door middel van uitgifte van Europese obligaties. Het gaat allemaal veel te snel en de gevolgen van het voorgenomen beleid zijn onvoldoende goed doordacht. Daarom een oprechte waarschuwing aan de Europese politici en een oproep juist ook aan het christelijke smaldeel daarvan om zich diepgaand te bezinnen op de oorspronkelijke kernwaarden van de Europese gedachte en hun verantwoordelijkheid te nemen.

'Het doel heiligt de middelen', zei Niccolò Machiavelli ooit. Daarmee betoonde hij zich een realpolitiker 'avant la lettre', die het utilistisch denken tot ware kunst had verheven. Maar deze machtspolitiek staat uiteraard op gespannen voet met de christelijke ethiek, die naar de goedheid of slechtheid van de menselijke daden 'an sich' kijkt. Toch wordt het EU-beleid eigenlijk al decennialang gekenmerkt door de machtspolitiek van genoemde Italiaanse filosoof en geschiedschrijver. Immers, het doel van de Unie was om te komen tot een volledig geïntegreerd Europa: sociaal, economisch en politiek. De euro is daarbij gebruikt als politiek middel, aangezien men wist dat een eenheidsmunt voor zulke uiteenlopende economieën niet kon werken. Bewust beleid dus en Helmuth Kohl heeft dat (veel later) ook ruiterlijk erkend.

Echter, de prijs van dat bewuste beleid is hoog en bitter: (blijvende) massawerkloosheid, faillissementen, armoede en sociale ontwrichting in grote delen van de unie ten gevolge van de daar doorgevoerde interne devaluatie van de lonen en pensioenen. Om niet te spreken over een verloren generatie en een groeiend leger aan kansloze oudere werkzoekenden. De vraag die dus op tafel ligt voor de verantwoordelijken van dit beleid is of die prijs niet veel en veel te hoog is. Mijn mening hierover kent u, over menselijke waardigheid gesproken. Daarnaast is een ander gevolg van het gevoerde beleid een ongekende herverdeling van rijkdom, dat wil zeggen van Noord naar Zuid. De eerste wet van de eurodynamica luidt immers: 'geld stroomt altijd van Noord naar Zuid'.

Los van de vraag of de burgers van Noord hierover hun mening is gevraagd (en dat zou toch wel het minste zijn wat je zou mogen verwachten van een instituut dat zich 'democratisch' noemt) is het ergste van alles, dat er geen structurele oplossing wordt geboden met alle maatregelen. Noch een bankenunie, noch een Europees noodfonds, noch een gezamenlijke uitgifte van Europees staatspapier zorgt ervoor dat de economische divergentie verminderd wordt. Die blijft bestaan. Het enige dat wordt bereikt is een permanente herverdeling van geld, rijkdom en welvaart. Permanent.

De idee dat een land als Griekenland of Spanje of Portugal of zelfs Frankrijk het arbeidsethos, productievermogen en concurrentiekracht van een land als Duitsland kan evenaren berust op wensdenken. En wensdenken is mooi, maar dan wel voor eigen portemonnee graag. Op het moment dat de burger (wie anders?) van Noord blijvend wordt bestolen van de vruchten van haar arbeid kan er nooit sprake zijn van een werkend 'Europa'. Afgedwongen solidariteit werkt niet. Zelfs in de beste families niet.

Maar zoals we gisteren gezien hebben doen economische rationales er niet toe. 'Der Euro muss sein', zo simpel ligt het. Maar dat brengt me dan toch terug op het punt van (christelijke) politieke verantwoordelijkheid. Hoe kan men volhouden om dit beleid te blijven steunen, wetende wat de desastreuze sociale gevolgen zijn? Was 'menselijke waardigheid' niet één van de belangrijkste kernwaarden van Robert Schuman en de andere grondleggers van de Europese gedachte? Druist het nu gevoerde beleid daar niet tegen in en tegen alles waar de christelijke waarden voor staan? Zijn juist de politieke partijen op christelijke grondslag niet gehouden om een halt toe te roepen aan een beleid dat haaks staat op die waarden? Is een diepe reflectie over de (Europese) weg voorwaarts niet heel erg nodig? Wordt het niet eens tijd voor een herbezinning van de kernwaarden van de founding fathers om tot inkeer te komen? Herbezinnen, inbinden en enige bescheidenheid tonen over onhaalbare ambities zou partijen sieren. Dat is in het belang van alle Europese volken.

Een tussenoplossing die alle facetten van de eurocrisis adresseert is al ontworpen: The Matheo Solution (TMS). Een eindoplossing zal zich daarna aandienen. Het ligt voor de hand, dat dit een oplossing zal zijn die rekening houdt met zowel de economische als de culturele verschillen tussen de diverse Europese staten. Dat betekent inderdaad het einde van Schuman's ideaal van één Europees volk, maar ook een einde aan de desastreuze sociale gevolgen van een totaal uit de hand gelopen federale fantasie. Wat niet is (een Europees volk) kan ook niet gemaakt worden; de verschillen zijn te groot.